Câu 1: Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh có gì khác thường? Kể về sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh như vậy, theo em, nhân dân muốn thể hiện điều gì?

* Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh có khác thường:

- Thạch Sanh ra đời là do Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai làm con.

- Kì lạ là bà mẹ mang thai mất mấy năm mới sinh ra Thạch Sanh.

- Con đường của Thạch Sanh đầy gian truân: mồ côi cả cha lẫn mẹ, nhà nghèo, một túp lều ở gốc đa và chỉ có duy nhất một chiếc búa cha để lại.

- Thạch Sanh được các thiên thần xuống dạy cho đủ các môn võ nghệ và mọi phép thần thông.

* Nhân dân gửi gắm ước mơ: phải có sức mạnh vô địch để sống, để tồn tại và để chiến thắng.

Câu 2: Trước khi được kết hôn với công chúa, Thạch Sanh đã phải trải qua những thử thách như thế nào? Thạch Sanh bộc lộ phẩm chất gì qua những lần thử thách ấy?

Thử thách

Phẩm chất

Bị mẹ con Lí Thông lừa đi canh miếu thờ, thế mạng.

⟹ Thạch Sanh không chết mà còn diệt được chằn tinh.

Thật thà, dũng cảm và luôn tin tưởng bạn bè.

Xuống hang diệt đại bàng cứu công chúa nhưng lại bị Lí Thông cho lấp hang.

Dũng cảm, xả thân để cứu công chúa.

Bị hồn chằn tinh, đại bàng báo thù

⟹ Thạch Sanh bị bắt hạ ngục.

Luôn giữ vững lòng tin “không làm việc xấu thì sẽ không sợ”

Câu 3: Trong truyện, hai nhân vật Thạch Sanh và Lí Thông luôn đối lập với nhau về tính cách và hành động. Hãy chỉ ra sự đối lập này.

Hai nhân vật Thạch Sanh và Lí Thông đối lập nhau một cách toàn diện, sâu sắc:

Thạch Sanh

- Thiện

- Thực thà, trung hậu.

- Cao thượng

- Anh hùng.

- Luôn cứu giúp người (cứu công chúa, cứu con vua Thủy Tề).

Lí Thông

- Ác

- Lừa đảo, dối trá.

- Thấp hèn.

- Bạo ngược.

- Chỉ biết hại người (hại Thạch Sanh hai lần : lừa để chết thay và lấp hang lúc cứu công chúa)

Câu 4: Truyện “Thạch Sanh” có nhiều chi tiết thần kì, trong đó đặc sắc nhất là tiếng đàn và niêu cơm đãi quân sư mười tám nước chư hầu. Em hãy nêu ý nghĩa của những chi tiết đó.

* Ý nghĩa tiếng đàn của Thạch Sanh:

- Tiếng đàn giúp cho chính bản thân của Thạch Sanh được giải oan. Nhờ tiếng đàn, công chúa khỏi câm nên đã vạch mặt được Lí Thông. ⟹ Tiếng đàn công lý.

- Tiếng đàn làm cho quân 18 nước chư hầu phải cuốn giáp xin hàng ⟹ Tiếng đàn yêu chuộng hòa bình.

* Ý nghĩa niêu cơm thần kì:

- Niêu cơm có khả năng thần kì đó là cứ ăn hết lại đầy làm cho quân chư hầu phải khâm phục.

- Niêu cơm thần kì tượng trưng cho tấm lòng nhân đạo, tư tưởng yêu hòa bình của nhân dân

Câu 5: Thảo luận: Trong kết thúc truyện, mẹ con Lí Thông bị trừng phạt còn Thạch Sanh được cưới công chúa và lên ngôi vua. Qua cách kết thúc này, nhân dân ta muốn thể hiện điều gì? Kết thúc ấy có phổ biến trong truyện cổ tích không? Hãy nêu một số ví dụ?

Trong kết thúc truyện, mẹ con Lí Thông bị trừng phạt còn Thạch Sanh được cưới công chúa và lên ngôi vua. Qua cách kết thúc này, nhân dân ta muốn thể hiện niềm tin, sự công bằng và chiến thắng sẽ thuộc về cái thiện còn cái ác sẽ bị trừng phạt thích đáng. Đó là vì sao nhân dân ta có câu: “Ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác”.

Cách kết thúc này thể hiện công lý xã hội và ước mơ của nhân dân về một sự đổi đời đầy niềm vui và hạnh phúc.

Đây là cách kết thúc phổ biến trong truyện cổ tích: Sọ Dừa, Cây khế, Tấm Cám…

Câu 1 (trang 66 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh có điều kì lạ và khác thường:

+ Bố mẹ già mới sinh ra Thạch Sanh

+ Chàng là con Ngọc Hoàng sai xuống đầu thai

+ Mẹ Thạch Sanh mang thai trong nhiều năm

+ Thạch Sanh được thần tiên dạy cho võ nghệ và phép thần thông

-> Thần thánh hóa sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh nhằm khiến nhân vật trở nên đẹp đẽ kì lạ, báo trước những chiến công lớn được lập nên.

Bài 2 (trang 66 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Trước khi kết hôn cùng công chúa, Thạch Sanh trải qua những thử thách:

+ Đi canh miếu và giết chằn tinh

+ Xuống hang giết đại bàng và cứu công chúa.

+ Bị bắt vào ngục do hồn chằn tinh và đại bàng báo thù

-> Trải qua biết bao thử thách, Thạch Sanh đã bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp. Đó là sự chất phác, thật thà, khoan dung.

Câu 3 (trang 66 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Thạch Sanh Lý Thông

Tính cách - Toan tính

- Vô tư - Độc ác, tham lam

- Dũng cảm - Dối trá

- Thật thà - Cướp công giết chằn tinh của Thạch Sanh

- Lừa Thạch Sanh, lấp miệng hang, cướp công trạng.

Hành động- Giết chằn tinh cứu giúp dân làng

Giết đại bàng cứu công chúa và con vua thủy tề

- Dẹp yên quân của 18 nước chư hầu trong hòa bình, khoan dung

Câu 4 (trang 66 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Ý nghĩa chi tiết thần kì, đặc sắc nhất trong truyện là tiếng đàn và niêu cơm của Thạch Sanh

- Chi tiết tiếng đàn:

+ Giúp Thạch Sanh được giải oan, vạch mặt được kẻ xấu là Lý Thông

+ Tiếng đàn là biểu trưng của công lý và công bằng xã hội

- Chi tiết niêu cơm:

+ Thể hiện sự hòa ái, khoan dung của Thạch Sanh

+ Đây cũng chính là tấm lòng nhân đạo, ưa chuộng hòa bình của nhân dân ta

Câu 5 (trang 66 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Kết thúc truyện Thạch Sanh nhân dân muốn thể hiện:

- Kẻ xấu, kẻ ác dù mưu mô xảo trá tới đâu cũng bị trừng phạt

- Người hiền lành, tốt bụng sẽ được đền đáp, được sống hạnh phúc

-> Đây là kiểu kết thúc phổ biến trong truyện cổ tích nhằm thể hiện ước mơ của người dân về một cuộc sống hạnh phúc, công bằng, hòa bình

Luyện tập

Bài 1 (trang 67 sgk ngữ văn 6 tập 1)

Nếu vẽ một tranh minh họa cho truyện Thạch Sanh, em sẽ chọn chi tiết Thạch Sanh gảy đàn trong ngục, bởi vì:

- Chi tiết này là bước chuyển của toàn bộ câu chuyện

- Thể hiện sự hóa giải những oan khuất mà Thạch Sanh phải chịu đựng

- Tố cáo bộ mặt tàn ác của Lý Thông