- Qua văn bản “Buổi học cuối cùng” của tác giả An – phông – xơ Đô – đê, hình ảnh ngƣời thầy giáo yêu
nƣớc Ha-men hiện lên thật nghiêm khắc mà mẫu mực – ngƣời thầy đã dành trọn bốn mƣơi năm tâm huyết
cho nghề nhà giáo cao quí, bốn mƣơi năm tâm huyết để truyền dạy tiếng mẹ đẻ cho các thế hệ trẻ vùng
An-dát biên giới xa xôi.
- Để rồi một ngày, thầy nhận đƣợc lệnh từ Béc-lin: “từ nay chỉ dạy tiếng Đức ở các trường vùng An-dát,
Lo-ren…” .
- Thế là các kỉ niệm đau đớn nhƣ ùa về với thầy đem theo sự hối hận tận cùng…
- Thầy nhớ nhƣ in những ngày thầy bắt học trò tƣới vƣờn thay vì học hành, rồi những ngày thầy đã không
ngại ngùng cho học trò nghỉ học khi múôn đi câu cá hƣơng.
- Nhƣng tình yêu nƣớc tha thiết đã trỗi dậy trong thầy vào buổi học tiếng Pháp cuối cùng: thầy mặc chiếc
áo Gơ-đanh-gốt vốn chỉ dùng trong những hôm quan trọng, giọng nói thầy tha thiết hơn bao giờ hết và
chƣa bao giờ thầy kiên nhẫn giảng giải đến vậy.
- Ngƣời thầy tội nghiệp nhƣ muốn truyền hết tri thức của mình và một lúc nhét hết nó vào đầu tụi học trò
thơ ngây.
- Đồng hồ đã điểm mƣời hai giờ, thầy đứng trên bục, ngƣời thầy tái nhợt, bất lực ra hiệu cho tụi học trò:
“kết thúc rồi…đi đi thôi!”.
- Tuy nhiên, trong điểm tột cùng của sự đau xót, thầy Ha-men đã có một hành động thật anh dũng, cao cả
thể hiện tấm lòng yêu nƣớc, yêu thiết tha tiếng mẹ đẻ đó là cầm phấn dằn hết sức, thầy cố viết thật to:
NƢỚC PHÁP MUÔN NĂM!

2

Những thay đổi của thầy Ha-men trong buổi học cuối cùng đã khẳng định một điều chắc chắn: Thầy là người yêu nghề dạy học, yêu tiếng mẹ đẻ, và là người yêu nước sâu sắc. Trong buổi học cuối cùng, hình ảnh thầy Ha-men (văn bản Buổi học cuối cùng của An-phông-xơ Đô-đê) hiện lên thật khác với những ngày thường. Thầy mặc chiếc áo rơ-đanh-gốt màu xanh lục diềm lá sen gấp nếp mịn và đội mũ tròn bằng lụa đen thêu. Đó là bộ lễ phục chỉ dùng vào những ngày đặc biệt khi có thanh tra hoặc phát thưởng. Mái tóc đã lốm đốm hoa râm của thầy được chải gọn gàng. Thầy đi đôi giày đen rất hợp với sự trang trọng của bộ lễ phục. Thầy chuẩn bị bài học rất chu đáo. Giáo án được viết bằng thứ mực đắt tiền; những dòng chữ nghiêng nghiêng, rõ ràng, nắn nót, kẻ tiêu đề cẩn thận nổi bật trên nền giấy trắng tinh. Thầy giảng bài bằng giọng nói dịu dàng; lời nhắc nhở của thầy cũng hết sức nhã nhặn, trong suốt buổi học người không giận dữ quát mắng học sinh một lời nào. Ngay cả với cậu bé đến muộn Phrăng, thầy cũng chỉ nhẹ nhàng mời vào lớp. Tất cả học sinh trong lớp đều thấy rằng: Chưa bao giờ thầy kiên nhẫn giảng bài như vậy. Trong bài giảng của mình, thầy luôn ca ngợi tiếng Pháp – tiếng nói dân tộc - và tự phê bình mình cũng như mọi người có lúc đã sao nhãng viẹe học lập và dạy tiếng Pháp. Mỗi lúc ihầy nói đến những điều đó, giọng lliầy như nghẹn lại, lạc đi và gưưng mặt hằn lên những nếp nhăn đau đớn. Thầy còn nhấn mạnh rằng, chính tiếng Pháp là vũ khí, là chìa khóa trong chốn lao tù, giúp mỗi người tù vượt tù "vượt ngục tinh thần", nuôi dưỡng lòng yêu nước. Buổi học kết thúc, những tiếng kèn hiệu khiến thầy Ha-men xúc động mạnh, người tái nhợt, nghẹn ngào, không nói được hết câu. Thầy đã viết thật to lên bảng: "Nước Pháp muôn năm". Những thay đổi của thầy Ha-men trong buổi học cuối cùng đã khẳng định một điều chắc chắn: Thầy là người yêu nghề dạy học, yêu tiếng mẹ đẻ, và là người yêu nước sâu sắc.

1

Khi nghe thầy Ha-men thông báo đây là buổi học cuối cùng, thái độ của Phrăng:

Lúc đầu thấy choáng váng vì đột ngột.

Thấy tiếc nuối vì mình mới chỉ biết viết tiếng Pháp "tập toạng".

Thấy ân hận về sự lười học, ham chơi của mình.

Từ không thích, cậu bỗng cảm thấy thân thiết với các cuốn sách tiếng Pháp như "người bạn cố tri".

Phrăng thấy bài giảng của thầy rất dễ hiểu. Cậu thấy yêu mến người thầy giáo nghiêm khắc Hamen.

Từ việc ngại, sợ tiếng Pháp và thầy giáo, Phrăng chăm chú, thích thú, cố gắng học tiếng Pháp một cách tự giác.