Cation	Thuốc thử	Hiện tượng	Giải thích
Na+	Thử màu ngọn lửa	Ngọn lửa có màu vàng tươi	Ion Na+ hầu như không kết tủa với các anion khác
NH4⁺	Dung dịch kiềm	Tạo khí NH3 có mùi khai	\({\rm{NH}}_{\rm{4}}^{\rm{ + }}{\rm{ + O}}{{\rm{H}}^{\rm{ - }}} \to {\rm{N}}{{\rm{H}}_{\rm{3}}} \uparrow {\rm{ + }}{{\rm{H}}_{\rm{2}}}{\rm{O}}\)
Ba²⁺	Dung dịch H2SO4 dư	Kết tủa màu trắng	\({\rm{B}}{{\rm{a}}^{{\rm{2 + }}}}{\rm{ + SO}}_{\rm{4}}^{{\rm{2 - }}} \to {\rm{BaS}}{{\rm{O}}_{\rm{4}}} \downarrow\)
Al³⁺	Dd kiềm hoặc NH3	Kết tủa keo trắng tan trong OH^-dư	\({\rm{A}}{{\rm{l}}^{{\rm{3 + }}}}{\rm{ + 3O}}{{\rm{H}}^{\rm{ - }}} \to {\rm{Al(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{3}}} \downarrow\) \({\rm{Al(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{3}}}{\rm{ + O}}{{\rm{H}}^{\rm{ - }}} \to {\rm{AlO}}_{\rm{2}}^{\rm{ - }}{\rm{ + }}{{\rm{H}}_{\rm{2}}}{\rm{O}}\)
Fe³⁺	Dung dịch kiềm	Kết tủa nâu đỏ	\({\rm{F}}{{\rm{e}}^{{\rm{3 + }}}}{\rm{ + 3O}}{{\rm{H}}^{\rm{ - }}} \to {\rm{Fe(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{3}}} \downarrow\)
Fe²⁺	Dung dịch kiềm	Kết tủa trắng xanh→đỏ nâu	\({\rm{F}}{{\rm{e}}^{{\rm{2 + }}}}{\rm{ + 2O}}{{\rm{H}}^{\rm{ - }}} \to {\rm{Fe(OH}}{{\rm{)}}_2} \downarrow\) \({\rm{4Fe(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{2}}}{\rm{ + }}{{\rm{O}}_{\rm{2}}}{\rm{ + }}{{\rm{H}}_{\rm{2}}}{\rm{O}} \to {\rm{4Fe(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{3}}} \downarrow\)
Cu²⁺	Dung dịch kiềm	Kết tủa xanh	\({\rm{C}}{{\rm{u}}^{{\rm{2 + }}}}{\rm{ + 2O}}{{\rm{H}}^{\rm{ - }}} \to {\rm{Cu(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{2}}} \downarrow\)

b. Màu sắc của một số kết tủa

Kết tủa nhôm hidroxit kết tủa sắt (III) hidroxit Kết tủa sắt (II) hidroxit Kết tủa đồng hidroxit

2.3. Nhận biết một số Anion trong dung dịch

a. Bảng nhận biết

Anion	Thuốc thử	Hiện tượng	Giải thích
NO3-	Cu / H+	Dd có màu xanh, khí thoát ra hóa nâu trong không khí.	\({\rm{3Cu + 2NO}}_{\rm{3}}^{\rm{ - }}{\rm{ + 8}}{{\rm{H}}^{\rm{ + }}} \to{\rm{3C}}{{\rm{u}}^{{\rm{2 + }}}}{\rm{ + 2NO}} \uparrow {\rm{ + 4}}{{\rm{H}}_{\rm{2}}}{\rm{O}}\) \({\rm{2NO + }}{{\rm{O}}_{\rm{2}}} \to {\rm{2N}}{{\rm{O}}_{\rm{2}}}\) nâu đỏ
SO42-	Dd Ba2+/ H+ dư	Kết tủa trắng	\({\rm{B}}{{\rm{a}}^{{\rm{2 + }}}}{\rm{ + SO}}_{\rm{4}}^{{\rm{2 - }}} \to {\rm{BaS}}{{\rm{O}}_{\rm{4}}} \downarrow\)
Cl-	Dung dịch AgNO3	Kết tủa trắng	\({\rm{A}}{{\rm{g}}^{\rm{ + }}}{\rm{ + C}}{{\rm{l}}^ - } \to {\rm{AgCl}} \downarrow\)
CO32-	Dd axit mạnh/ Ca(OH)2	Kết tủa trắng	\({\rm{CO}}_{\rm{3}}^{{\rm{2 - }}}{\rm{ + 2}}{{\rm{H}}^{\rm{ + }}} \to {\rm{C}}{{\rm{O}}_{\rm{2}}} \uparrow {\rm{ + }}{{\rm{H}}_{\rm{2}}}{\rm{O}}\) \({\rm{C}}{{\rm{O}}_{\rm{2}}}{\rm{ + Ca(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{2}}} \to {\rm{CaC}}{{\rm{O}}_{\rm{3}}} \downarrow {\rm{ + }}{{\rm{H}}_{\rm{2}}}{\rm{O}}\)

3.1. Bài tập Nhận biết một số ion trong dung dịch - Cơ bản

Bài 1:

Có các dung dịch không màu đựng trong các lọ riêng biệt, không dán nhãn: ZnSO4, Cu(NO3)2, Al(NO3)3. Để phân biệt các dung dịch trên có thể dùng thuốc thử nào? Nêu các hiện tượng diễn ra.

Hướng dẫn:

Dùng dd Ba(OH)₂ vì:

ZnSO₄ tạo kết tủa màu trắng.

\({\rm{Ba(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{2}}}{\rm{ + ZnS}}{{\rm{O}}_{\rm{4}}} \to {\rm{BaS}}{{\rm{O}}_{\rm{4}}} \downarrow {\rm{ + Zn(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{2}}}\)

Cu(NO₃)₂ tạo kết tủa màu xanh.

\({\rm{Cu(N}}{{\rm{O}}_{\rm{3}}}{{\rm{)}}_{\rm{2}}}{\rm{ + Ba(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{2}}} \to {\rm{Cu(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{2}}} \downarrow {\rm{ + Ba(N}}{{\rm{O}}_{\rm{3}}}{{\rm{)}}_{\rm{2}}}\)

Al(NO₃)₃ tạo kết tủa keo.

\({\rm{Al(N}}{{\rm{O}}_{\rm{3}}}{{\rm{)}}_{\rm{3}}}{\rm{ + Ba(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{2}}} \to {\rm{Al(OH}}{{\rm{)}}_{\rm{3}}} \downarrow {\rm{ + Ba(N}}{{\rm{O}}_{\rm{3}}}{{\rm{)}}_{\rm{2}}}\)

Bài 2:

Trình bày cách nhận biết các dung dịch trong suốt, trong lọ mất nhãn sau: HCl,HNO₃, H₂SO₄ bằng phương pháp hóa học?

Hướng dẫn:

Trích mỗi chất một ít cho vào 3 ống nghiệm khác nhau và đánh số thứ tự (1), (2), (3).

Lấy dung dịch BaCl₂ cho vào 3 ống nghiệm, ống nào cho kết tủa trắng là H₂SO₄:

\({\rm{BaC}}{{\rm{l}}_{\rm{2}}}{\rm{ + }}{{\rm{H}}_{\rm{2}}}{\rm{S}}{{\rm{O}}_{\rm{4}}} \to {\rm{BaS}}{{\rm{O}}_{\rm{4}}} \downarrow {\rm{ + 2HCl}}\)

Lấy dung dịch AgNO3 cho vào hai ống còn lại, ống nào cho kết tủa trắng sau hóa đen ngoài không khí là chứa axit HCl.

\({\rm{AgN}}{{\rm{O}}_{\rm{3}}}{\rm{ + HCl}} \to {\rm{AgCl}} \downarrow {\rm{ + HN}}{{\rm{O}}_{\rm{3}}}\)

Dung dịch còn lại là HNO₃.

Bài 3:

Dùng dung dịch Ba(OH)₂ để phân biệt 6 dung dịch NaNO3, Fe(NO₃)₃, Al(NO₃)₃, Mg(NO₃)₂, NH₄NO₃, (NH₄)₂SO₄ sau thì hiện tượng diễn ra là gì?

Hướng dẫn:

Fe(NO₃)₃ tạo kết tủa màu nâu đỏ.
Al(NO₃)₃ tạo kết tủa keo.
Mg(NO₃)₂ tạo kết tủa trắng.
NH₄NO₃ tạo khí mùi khai.
(NH₄)₂SO₄ tạo kết tủa màu trắng đồng thời có khí mùi khai thoát ra.

3.2. Bài tập Nhận biết một số ion trong dung dịch - Nâng cao

Bài 1:

Có 5 dung dịch mất nhãn : Na₂S, BaCl₂, AlCl₃, MgCl₂, Na₂CO₃. Nếu không dùng thêm thuốc thử thì có thể nhận biết được tối đa số dung dịch là

Hướng dẫn:

Cho từng cặp chất trong bình phản ứng từng đôi một, ta có bảng sau:

	Na₂S	BaCl₂	AlCl₃	MgCl₂	Na₂CO₃
Na₂S	-	-	↓ keo trắng ↑ mùi trứng thối	↓ trắng ↑ mùi trứng thối	-
BaCl₂	-	-	-	-	↓ trắng
AlCl₃	↓ keo trắng ↑ mùi trứng thối	-	-	-	↓ keo trắng ↑ không mùi
MgCl₂	↓ trắng ↑ mùi trứng thối	-	-	-	↓ trắng
NaCO₃	-	Trắng	↓ keo trắng ↑ không mùi	↓ trắng	-

Vậy có thể nhận biết cả 5 chất trong 5 lọ mất nhãn.

4. Luyện tập Bài 40 Hóa học 12

4.1. Trắc nghiệm

Bài kiểm tra Trắc nghiệm Hoá học 12 Bài 40 có phương pháp và lời giải chi tiết giúp các em luyện tập và hiểu bài.

Câu 1:
Để phân biệt các dung dịch riêng biệt sau: Mg(NO₃)₂, NaNO₃ , Fe(NO₃)₃ có thể dùng dung dịch:
- A. HCl
- B. Qùy tím
- C. NaOH
- D. BaCl₂
Câu 2:
Trong các dung dịch sau: Ca(OH)₂, BaCl₂, Br₂, H₂S. Số dung dịch có thể dùng để phân biệt được 2 khí CO₂ và SO₂ là:
- A. 1.
- B. 4.
- C. 2.
- D. 3.
Câu 3:
Có các dung dịch riêng biệt không dán nhãn: NH₄Cl, AlCl₃, FeCl₃, Na₂SO₄, (NH₄)₂SO₄, NaCl. Thuốc thử cần thiết để nhận biết tất cả các dung dịch trên là dung dịch:
- A. BaCl₂
- B. NaHSO₄.
- C. Ba(OH)₂.
- D. NaOH.
Câu 4:
Hoá chất để phân biệt ba dung dịch riêng biệt: HCl, HNO₃, H₂SO₄ là gì?
- A. giấy quỳ tím, dung dịch bazơ.
- B. muối tan Ba²⁺, Cu kim loại.
- C. Ba(OH)₂ và dung dịch muối tan của Ag+
- D. dd phenolphtalein, giấy quỳ tím.
Câu 5:
Để phân biệt các dung dịch MgCl₂, CaCl₂, AlCl₃ thì chỉ cần dùng một hoá chất nào sau đây?
- A. Dung dịch KOH.
- B. Dung dịch Na2CO3.
- C. Dung dịch AgNO3.
- D. Dung dịch H2SO4.
Câu 6:
Có 4 lọ không nhãn, mỗi lọ đựng một dung dịch không màu là HCl, NaCl, H₂SO₄, Na₂SO₄. Hãy chọn thuốc thử nào sau đây để nhận biết dung dịch trong mỗi lọ ?
- A. Dùng muối bari.
- B. Dùng quỳ tím và muối bari.
- C. Dùng dung dịch Ba(OH)_2.
- D. Dùng dung dịch AgNO₃ và quỳ tím.
Câu 7:
Nguyên tắc để nhận biết một ion trong dung dịch là:
- A. phương pháp đốt nóng thử màu ngọn lửa.
- B. phương pháp nhiệt phân để tạo kết tủa.
- C. thuốc thử để tạo với ion một sản phẩm kết tủa, bay hơi hoặc có sự thay đổi màu.
- D. phương pháp thích hợp để tạo ra sự biến đổi về trạng thái, màu sắc từ các ion trong dung dịch.
Câu 8:
Để phân biệt 3 dung dịch riêng biệt KCl, (NH₄)₂SO₄, NH₄Cl có thể dùng
- A. dung dịch AgNO₃
- B. dung dịch NaOH.
- C. dung dịch Ca(OH)_2.
- D. dung dịch Ba(OH)_2.

Câu 3- Câu 5: Xem thêm phần trắc nghiệm để làm thử Online

4.2. Bài tập SGK và Nâng cao

Các em có thể hệ thống lại nội dung bài học thông qua phần hướng dẫn Giải bài tập Hoá học 12 Bài 40.

Bài tập 1 trang 236 SGK Hóa 12 Nâng cao

Bài tập 2 trang 236 SGK Hóa 12 Nâng cao

Bài tập 3 trang 236 SGK Hóa 12 Nâng cao

Bài tập 4 trang 236 SGK Hóa 12 Nâng cao

Bài tập 40.1 trang 95 SBT Hóa học 12

Bài tập 40.2 trang 95 SBT Hóa học 12

Bài tập 40.3 trang 95 SBT Hóa học 12

Bài tập 40.4 trang 95 SBT Hóa học 12

Bài tập 40.5 trang 95 SBT Hóa học 12

Bài tập 40.6 trang 95 SBT Hóa học 12

Bài tập 40.7 trang 95 SBT Hóa học 12

Bài tập 6 trang 174 SGK Hóa học 12

5. Hỏi đáp về Bài 40 Chương 8 Hoá học 12

Trong quá trình học tập nếu có bất kì thắc mắc gì, các em hãy để lại lời nhắn ở mục Hỏi đáp để cùng cộng đồng Hóa HOC247 thảo luận và trả lời nhé.

Tiểu học Lớp 6 Lớp 7 Lớp 8 Lớp 9 Lớp 10 Lớp 11 Lớp 12 Hóa học Tài liệu Đề thi & kiểm tra Câu hỏi hoctapsgk.com Nghe truyện audio Đọc truyện chữ Công thức nấu ăn

Hoá học 12 Bài 40: Nhận biết một số ion trong dung dịch

Chương 8: Phân Biệt Một Số Chất Vô Cơ