Soạn bài Bài ca nhà tranh bị gió thu phá- Soạn văn lớp 7

   1: Tìm hiểu và phân tích bố cục của bài thơ.

   Bài thơ gồm 4 phần:

- Đoạn 1 (5 dòng đầu): Bối cảnh chung: Gió thu cuộn mất ba lớp tranh nhà tác giả.

- Đoạn 2 (5 dòng kế): Uất ức vì già yếu nên bị bọn trẻ con xô cướp giật mất tranh.

- Đoạn 3 (8 dòng kế tiếp): Nỗi khổ nhà dột, ướt lạnh, con quậy phá, lo lắng vì loạn lạc.

- Đoạn 4 (phần còn lại): Tình cảm cao cả và lòng  vị tha của tác giả.

   Cũng có thể có cách chia bố cục theo kiểu khác: bài thơ có 2 phần: phần đầu 18 câu làm nền và phần sau 5 câu thể hiện ước mơ cao cả, tư tưởng nhân đạo sâu sắc của Đỗ Phủ. Riêng phần đầu có thể chia thành ba phần nhỏ.

   Cách phân chia sau cũng rất hợp lí.

  2: Kẻ bảng vào vở và đánh dấu nhân vào ô mà em cho là hợp lí.

   Phương thức biểu đạt chủ yếu ở mỗi phần

   Phần 1 : miêu tả (kết hợp tự sự).

  Phần 2: tự sự (kết hợp với biểu cảm)

  Phần 3: miêu tả (kết hợp với biểu cảm).

   Phần 4: biểu cảm trực tiếp.

 (Thực ra ranh giới của các phương thức trên chỉ có tính chất tương đối ).

3: Những nỗi khổ nào của nhà thơ đã được đề cập trong bài thơ? Tác giả đã miêu tả và thế hiện sinh động, khúc chiết những nỗi khổ đó như thế nào?
  Trong phần 3 bao nhiêu nỗi khổ đã dồn dập đến với nhà thơ:

                                                    Giây lát, gió lặng, mây tối mực,

                                                    Trời thu mịt mịt đêm đen đặc

                                                    Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,

                                                    Con nằm xấu nết đạp lót nát

                                                     Đầu giường nhà dột chẳng chừa đâu

                                                     Dày hạt mưa, mưa, mưa chằng dứt.

                                                    Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê.

                                                     Đêm dài ướt át sao cho trót?

  Sau trận cuồng phong, gió lặng, mây tối mực không gian co lại trong bốn bức vách mựa dày hạt mưa, mưa chẳng dứt... Căn nhà đã bị tốc mái nên có khác chi ngoài trời. Đỗ Phủ lúc này đối mặt với cái nghèo và cái khổ đầy cay nghiệt: cả nhà chỉ có một tấm chăn cũ nát, con dại nằm xấu nết đã đạp lót nát đã khiến ông không sao chợp mắt được. Đã vậy, nhà thơ còn phải lo lắng vì loạn lạc: “từ trải cơn loạn ít ngủ nghê”. Tấm thân già yếu bệnh tật của ông chịu sao nổi cảnh "chiểu đất màn trời” ấy. Ông than thở: “Đêm dài ướt át sao cho trót”. Lời than chan chứa bao nỗi chua xót và bất lực của một con người đối mặt với cái nghèo và cái khổ dập dồn.

   Chỉ với vài nét chấm phá đơn sơ, Đỗ Phủ đã miêu tả sinh động và khúc chiết những nỗi khổ của ông, nhất là chỉ với nét điểm xuyết: từ trải cơn loạn ít ngủ nghê đã làm cho nỗi khổ của nhà thơ như được nhân lên gấp bội lần.

   4: Giả sử không có 5 dòng thơ cuối thì ý nghĩa, giá trị biểu cảm của bài thơ sẽ giảm đi như thế nào? Phân tích tình cảm cao quý của nhà thơ được biếu hiện qua phần cuối.

  Giá trị của bài thơ đã tăng lên nhiều lần nhờ ở đoạn kết:

                                             “Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,

                                             Cho khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,

                                            Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bản!

                                            Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt

                                            Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!”

  Để viết những dòng thơ “xuất thần” tuyệt vời này, Đỗ Phủ vượt lên trên nỗi đau khổ, nghèo túng cửa chính bản thân mình.

   Nhà thơ mơ ước có được “nhà rộng muôn ngàn gian” vững chãi trước giông   bão gió mưa để che cho những kẻ sĩ nghèo trong khắp thiên hạ. Bao giờ nhìn thấy nhà ấy sừng sững dựng trước mắt thì riêng lều của nhà thơ tan nát, tấm thân cửa nhà thơ dẫu có chết vì giá rét vẫn cam lòng.

   Đây đúng là một ước mơ cao cả chan chứa lòng vị tha (vì chỉ nghĩ tới người khác) và tinh thần nhân đạo (ưức mong cho mọi người được hân hoan vui sướng).

   Tinh thần tiên ưu, hậu lạc (lo trước, vui sau) của Nho giáo đã thấm sâu vào tâm hồn Đỗ Phủ. Nhà thơ tuy nghèo khổ rất mực nhưng lại không muốn mình sung sướng trước mọi người. Ồng mơ ước cho mọi người được sung sướng trước ông và hơn ông.

  Thật là một tư tưởng giàu tính nhân văn đáng ca ngợi.