Soạn bài Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động

I. CÂU CHỦ ĐỘNG VÀ CÂU BỊ ĐỘNG 

1. Xác định chủ ngữ của mỗi câu sau:

a) Mọi người yêu mến em.

b) Em được mọi người yêu mến.

Trả lời: 

a) Mọi người

b) Em 

2. Ý nghĩa của chủ ngữ trong các câu trên khác nhau như thế nào?

Trả lời: 

a. Chủ ngữ là Mọi người là chủ thể của hành động yêu mến

b. Chủ ngữ là Em là đối tượng của hành động yêu mến

II. MỤC ĐÍCH CỦA VIỆC CHUYỂN Đổi CÂU CHỦ ĐỘNG THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG

1. Em sẽ chọn câu (a) hay câu (b) để điền vào chỗ có dấu ba chấm trong đoạn trích dưới đây?

- Thủy phải xa lớp ta, theo mẹ về quê ngoại.

Một tiếng "ồ" nổi lên kinh ngạc. Cả lớp sững sờ. Em tôi là chi đội trưởng, là "vua toán" của lớp từ mấy năm nay..., tin này chắc làm cho bạn bè xao xuyến.

(Theo Khánh Hoài)

a) Mọi người yêu mến em.

b) Em được mọi người yêu mến.

Trả lời: 

Chúng ta sẽ chọn câu bị động: "Em được mọi người yêu mến"

2. Giải thích vì sao em chọn cách viết như trên.

Trả lời: 

Cả đoạn văn sẽ liền mạch thống nhất nếu có (b) điền vào dấu chỗ trống (...) Câu trên “Em tôi là ”... gắn liền mạch với “em được ... ”

Ý nghĩa của câu (b) là mọi người đều hướng tới “em”. Nó rất phù hợp với việc "Cả lớp sững sờ”, “bạn bè xao xuyến”.

III. LUYỆN TẬP

Tìm câu bị động trong các đoạn trích dưới đây. Giải thích vì sao tác giả chọn cách viết như vậy. 

- Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.

(Hồ Chí Minh)

- Người đầu tiên chịu ảnh hưởng thơ Pháp rất đậm là Thế Lữ. Những bài thơ có tiếng của Thế Lữ ra đời từ đầu năm 1933 đến 1934. Giữa lúc người thanh niên Việt Nam bấy giờ ngập trong quá khí đến tận cổ thì Thế Lữ đưa về cho họ cái hương vị phương xa. Tác giả “Mấy vần thơ” liền được tôn làm đương thời đệ nhất thi sĩ.

(Theo Hoài Thanh)

Trả lời: 

- Trong hai đoạn văn, câu bị động là:

    + a. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.

    + b. Người đầu tiên chịu ảnh hưởng của thơ Pháp rất đậm là Thế Lữ.; Tác giả "Mấy vần thơ" liền được tôn làm đương thời đệ nhất thi sĩ.

- Tác giả chọn cách dùng câu bị động như vậy vì:

    + a. Trong trường hợp này, các câu bị động được lược bỏ thành phần chủ ngữ. Có thể khôi phục: Có khi tinh thần yêu nước được người ta trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi tinh thần yêu nước (được) người ta cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Việc lược bỏ chủ ngữ là nhằm tránh lặp thừa. Câu bị động trong đoạn văn này được sử dụng để đảm bảo sự liên kết. Đối tượng nói đến ở đây là tinh thần yêu nước chứ không phải chủ thể của tinh thần yêu nước. Câu đầu đoạn văn thể hiện rõ điều này.

    + b. Chủ đề của đoạn văn này là nói về Thế Lữ - "Người đầu tiên..." - "Tác giả "Mấy vần thơ"..." chứ không phải nói về thơ Pháp, hay những người tôn vinh ông. Hai câu bị động có chủ ngữ cùng hướng về một đối tượng và cùng thống nhất với chủ đề của đoạn.