Soạn bài Lập dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm

I. DÀN Ý CỦA BÀI VĂN TỰ SỰ

Đọc bài văn Món quà sinh nhật của Trần Hoài Dương (trang 92, 93, 94 SGK Ngữ văn 8 tập 1) và trả lời các câu hỏi:

a. Bài văn trên có thể chia làm ba phần. Hãy chỉ ra ba phần đó và nêu nội dung khái quát của mỗi phần.

b. Lần lượt tìm và chỉ ra các yếu tố:

- Bài văn kể về việc gì? Ai là người kể chuyện.

- Câu chuyện xảy ra ở đâu? Vào lúc nào? Hoàn cảnh nào?

- Chuyện xảy ra với ai? Có những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính? Tính cách của mỗi nhân vật ra sao?

- Câu chuyện diễn ra như thế nào?

c. Nội dung trên được trình bày theo trình tự nào?

Trả lời:

a. Bài văn trên có thể chia làm ba phần: Mở bài, thân bài và kết bài.

- Mở bài: Từ đầu đến "bao nhiêu thứ bày la liệt trên bàn”. Kể và tả lại quang cảnh chung của buổi sinh nhật.

- Thân bài: Từ “Vui thì vui thật” đến “Trinh vẫn lặng lẽ cười, chỉ gật đầu không nói”: Kể về món quà sinh nhật độc đáo của người bạn.

- Kết bài: Từ “Cảm ơn Trinh quá” đến “đến hôm nay có được chùm quả Làng tươi thơm mát này...”: Cảm nghĩ của người bạn về món quà sinh nhật.

b.

- Truyện kế về một tấm lòng thơm thảo đáng trân trọng của một người bạn, thể hiện qua món quà sinh nhật đầy ý nghĩa. Người kế chuyện là Trang, nhân vật xưng tôi (ngôi thứ nhất).

- Câu chuyện xảy ra tại nhà Trang giữa buối sinh nhật đông đủ tấp nập.

- Chuyện xảy ra nhân vật xưng tôi (Trang). Có nhiều nhân vật nhưng chủ yếu là Trinh, người bạn thân nhất của Trang . Đây cũng là hai nhân vật chính của truyện. Trinh là một nhân vật: sâu sắc, biết nâng niu trân trọng tình bạn. Trong ngày sinh nhật của Trang, mọi người đều có mặt cả rồi, riêng Trinh vẫn chưa đến, Trang hiểu lầm là bạn đã quên.

- Điều tạo nên sự bất ngờ trong truyện này là nhờ tác giả khéo dựng tình huống truyện. Ông đưa được người đọc nhập vào tâm trạng chờ đợi và có ý chê trách của nhân vật Trang về sự vô tâm, chậm trễ của người bạn đặc biệt là người bạn này lại có một tâm lòng thơm thảo đáng trân trọng thể hiện cụ thể qua món quà sinh nhật nhiều ý nghĩa: Nó không phải là món quà mua vội vàng trên vỉa hè, trong cửa hiệu, chỉ cần bỏ tiền ra là mua được, mà nó là cả một tấm lòng trân trọng của Trinh. Trinh đã ấp ủ, nâng niu hàng nghĩ đến suốt bao ngày nay.

c. Trong văn bản Món quà sinh nhật, tác giả chủ yếu kế lại câu chuyện theo trình tự thời gian nhưng trong quá trình kể có chỗ tác giả ngược thời gian nhớ về sự việc cũ đã diễn ra “lâu lắm, từ mấy tháng trước, lúc ổi đang ra hoa...”.

2. Dàn ý của một bài văn tự sự

a. Mở bài: Thường giới thiệu sự việc về nhân vật và tình huống xảy ra câu chuyện (cũng có khi nêu kết quả của sự việc, số phận nhân vật trước).

b. Thân bài: Kể lại diễn biến câu chuyện theo một trình tự nhất định, thực chất là trả lời câu hỏi: Câu chuyện đã diễn ra như thế nào?
Trong khi kể, người viết thường kết hợp miêu tả sự việc, con người và thể hiện tình cảm, thái độ của mình trước sự việc và con người được miêu tả.

c. Kết bài: Thường nêu kết cục và cảm nghĩ của người trong cuộc (người kể chuyện hay một nhân vật nào đó).

II. LUYỆN TẬP

Câu 1: Từ văn bản Cô bé bán diêm hãy lập dàn ý

Trả lời:

* Mở bài: Quang cảnh đêm giao thừa và gia cảnh cô bé bán diêm.

* Thân bài: 

- Những lần quẹt diêm và những mộng tưởng ảo ảnh.

   + Lần thứ nhất em thấy lò sưởi

   + Lần thứ hai thấy bàn ăn

   + Lần thứ ba thấy cây thông No-el

   + Lần thứ tư gặp bà

   + Em đã quẹt hết cả bao diêm để níu giữ bà em

- Nghệ thuật: Kết hợp các các yếu tố miêu tả và biểu cảm ( mỗi làn quẹt diêm, tất cả đều là ảo ảnh, và cảm giác của em.

* Kết bài: mọi người vui vẻ ra khỏi nhà, họ nhìn thấy em bé bán diêm chết

Câu 2: Lập dàn ý cho đề bài: "Hãy kể về một kỉ niệm với người bạn tuổi thơ khiến em xúc động và nhớ mãi"

Trả lời:

* Mở bài: Giới thiệu đôi nét về người bạn tuổi thơ và kỉ niệm không quên.

* Thân bài: Kế về kỉ niệm còn nhớ mãi ấy:

- Xảy ra ở đâu, lúc nào, với ai?

- Diễn ra như thế nào? (Bắt đầu ra sao? Diễn biến thế nào? Kết quả ra sao?)

- Điều gì khiến em xúc động. Xúc động ra sao? Các biểu hiện của sự xúc động ấy.

* Kết bài. Suy nghĩ của em về kỉ niệm đó.