Soạn bài: Hai chữ nước nhà (siêu ngắn)

Câu 1 (trang 162 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

-Giọng điệu của bài thơ: Giọng điệu sầu thảm, thống thiết, bi thương...

-Thể thơ Song thất lục bát có tác dụng: Hai câu bảy chữ chủ yếu sử dụng thanh trắc thể hiện được nỗi đau khắc khoải, sự căm phẫn kẻ thù, tinh thần sắt đá chống giặc...Hai câu lục bát với đặc trưng âm điệu dư ba, gợi được nỗi buồn sâu thẳm, xoáy sâu như lời thở than đầy nhức nhối.

Câu 2 (trang 162 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Bố cục:

    - 8 câu thơ đầu : hoàn cảnh đất nước và tâm trạng chia li.

    - 20 câu tiếp : lời dặn dò của người cha.

    - Còn lại : giao phó trọng trách với non sông đất nước.

Câu 3 (trang 162 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Tìm và phân tích chi tiết nghệ thuật biểu hiện:

-Bối cảnh không gian: Chốn ải Bắc, cõi giời Nam, bốn bề hồ thét chim kêu

    + Đứng ở ải Bắc, không gian cha con chia li, một người con nước Nam sắp chia xa đất tổ.

    + Trông lại cõi trời Nam đìu hiu mà lòng lưu luyến, buồn đau

    + Không gian hổ thét chim kêu là hiện thực sầu thảm, hoang tàn của đất nước, cũng là thể hiện nỗi lo lắng trước vận mệnh đất nước của tác gỉa.

-Hoàn cảnh éo le và tâm trạng của hai nhân vật cha, con:

    + Cha bị lưu đày, không hẹn ngày trở lại. Con theo cha để tròn đạo hiếu

    + Người cha khuyên con trở về để trả thù nhà, đền nợ nước.

    + Tâm trạng: Đau đớn tột cùng, vì phụ tử cách biệt vì nước mất nhà tan.

- Trong bối cảnh không gian và tâm trạng ấy, lời khuyên của người cha có ý nghĩa:

    + Lời khuyên răn, dặn dò có ý nghĩa như một lời trăng trối.

    + Nó thiêng liêng, xúc động, khiến người con khắc cốt ghi tâm, khiến người dân càng sôi sục ý chí quyết tâm bảo vệ đất nước.

Câu 4 (trang 162 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Phân tích đoạn thơ thứ hai.

-Tâm sự yêu nước của tác giả thể hiện qua những tình cảm: lòng tự hào về truyền thống anh hùng, tinh thần yêu nước của dân tộc ; căm phẫn trước tội ác tàn bạo của kẻ thù ; nỗi đau quê hương bị tàn phá; khắc ghi công lao ông cha; xót xa thân phận bất đắc chí không thể cứu nước.

-Sức gợi cảm của đoạn thơ:

    + Cách biểu hiện cảm xúc của tác giả: Dùng biện pháp nhân hóa; những hình ảnh ước lệ gợi hình, gợi cảm; sự dụng những thán từ, câu cảm thán bộc lộ cảm xúc mãnh liệt...

    + Bối cảnh tâm trạng của người đương thời vào đầu những năm 20 của thế kỉ XX: Bối cảnh đất nước lầm than, bọn xâm lược hoành hành, quan lại trong nước nhũng nhiễu, đớn hèn, những nhà Nho yêu nước bất đắc chí đành ngậm ngùi tiếc thương cho đất nước.

Câu 5 (trang 163 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Trong phần cuối đoạn thơ người cha nói đến cái thế bất lực của mình nhằm mục đích: kích thích, hun đúc các ý chí căm thù giặc, lòng yêu nước từ đó khơi dậy lòng quyết tâm thay cha gánh vác việc non sông, đất nước.

-Trong bài thơ Hai chữ nước nhà, Trần Tuấn Khải đã sử dụng nhiều hình ảnh và từ ngữ có tính ước lệ, sáo mòn nhưng vẫn có sức truyền cảm mạnh mẽ. Ví dụ : “Ải Bắc, mây sầu, gió thảm, hỗ thét, chim kêu, hạt máu nóng, hồn nước, Hồng lạc vong quốc...”.

-Bài thơ đề cập đến thời kì lịch sử đau thương, nước mất nhà tan, lại đặt trong bối cảnh cụ thể là cuộc chia li không hẹn ngày gặp của 2 người chí sĩ yêu nước do đó đây là những cảm xúc chân thành, mãnh liệt, vừa gợi tả tâm trạng khắc khoải, đau thương của nhân vật lịch sử.