Hành động nói- soạn văn 8

Câu 1. Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện ở một câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.

   Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích khích lệ tướng sĩ học tập cuốn Binh thư yếu lược (do chính ông soạn) và kích lệ lòng yêu nước và ý chí chống ngoại xâm của tướng sĩ.

 - Câu thể hiện mục đích nói nêu trên là: “Nay ta chọn binh pháp các nhà hợp làm một quyển gọi là Binh thư yếu lược. Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này, theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủ; nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời dạy bảo của ta, tức là kẻ nghịch thù”.

 - Câu nêu trên vừa là lời thông báo, vừa là lời cầu khiến, đe doạ. Nó thể hiện rõ nhất cho mục đích chung của toàn bài.

Câu 2. Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong các đoạn trích sau:

a) Tiếng chó sủa vang các xóm.

Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:

- Bác trai đã khá rồi chứ ?

- Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.

- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phảI một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn. 

- Vâng, cháu cũng nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua đến giờ còn gì.

- Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy!

Rồi bà lão lật đật trở về với vẻ mặt băn khoăn.

                                                                                             (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

b) Lê Thận nâng gươm lên ngang đầu nói với Lê Lợi:

- Đây là Trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn. Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần này để báo  đền Tổ quốc!

                                                                                         (Sự tích Hồ Gươm)

c) Hôm sau lão Hạc sang nhà tôi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:

- Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ!

- Cụ bán rồi?

- Bán rồi! Họ vừa bắt xong. […]

- Thế nó cho bắt à?

Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc…

- Khốn nạn… Ông giáo ơi!… Nó có biết gì đâu! Nó thấy tôi gọi thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên.

                                                                               (Nam Cao, Lão Hạc)

a) - “Bác trai đã khá rồi chứ?”. Mục đích của hành động nói này là để hỏi.

   - “Cảm cm. cụ... thường. Nhưng xem ý... mỏi mệt lắm”. Mục đích của câu thứ nhất là để bày tỏ lòng biết ơn và trình bày một ý kiến. Cáu sau dùng để trình bày một ý kiến.

   - “Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn”. Câu này có mục đích điều khiển. “Chứ cứ nằm đấy... thì khổ. Người ốm... hoàn hồn”. Hai câu này có mục đích trình bày.

   - “Vâng, cháu cũng... tới giờ còn gì”. Các câu này có mục đích trình bày.

   - “Thế thì phải giục... sắp sửa kéo vào rồi đấy”. Câu này có mục đích điều khiển.

b) Câu “Đây là Trời... làm việc lớn” có mục đích trình bày. Câu còn lại có mục đích hứa hẹn.

c) Câu “Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!”  mục đích trình bày.

   Câu “Cụ bán rồi?” có mục đích hồi.

   Câu “Bán rồi! Họ vừa bắt xong” có mục đích trình bày.

  Câu “Thế nó cho bắt à?” có mục đích hỏi.

   Câu “Khốn nạn... Ông giáo ơi!... Nó có biết gì đàu!” cỏ mục đích biểu lộ cảm xúc. Các câu còn lại có mục đích trình bày.

Câu 3. Đoạn trích dưới đây có ba câu chứa từ hứa. Hãy xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu ấy.

Em đi nhanh về chiếc giường, đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con Vệ Sĩ.

- Em để nó ở lại – Giọng em ráo hoảnh – Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau (a). Anh nhớ chưa? Anh hứa đi (b).

- Anh xin hứa (c).

Tôi mếu máo trả lời và đứng như chôn chân xuống đất, nhìn theo cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên xe.

                                                    (Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)