Hội thoại - soạn văn 8

Tóm tắt bài

   Trong bài Hịch tướng sĩ, Trần Quốc Tuấn khi thì nghiêm khắc phê phán hành động hưởng lạc, thái độ bàng quan trước vận mệnh đất nước của tướng sĩ, khi thì khoan dung, chân tình chỉ bảo họ. Có lúc ông dùng cách nói thẳng, gần như sỉ mắng: “không biết lo”, “không biết thẹn”, “không biết tức”, “không biết căm”. Trần Quốc Tuấn mỉa mai chế giễu: “cựa gà trống không dâm thủng áo giáp của giặc”, “mẹo cờ bạc không thế dùng làm mưu lược nhà binh”, “chén rượu ngon không thế làm cho giặc say chết”, “tiêng hát hay không thề làm cho giặc điếc tai”...

   Bên cạnh đó, Trần Quốc Tuấn cùng chi ra những việc đáng làm. Đó là nâng cao thần cảnh giác, chàm lo "tập dượt cung tên khiến cho người người giỏi như Bàng Mông, nhà nhà đều là Hậu Nghệ". Ông còn khích lệ tinh thán trung quân ái quốc, khích lệ lòng ân nghĩa thủy chung giữa chủ tướng với tướng sĩ "lúc trận mạc xông pha thi cùng nhau sống chết, lúc ở nhà nhàn hạ thi cùng nhau vui cười.."

Câu 2. Đọc đoạn trích dưới đây và trả lời câu hỏi.

Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo:

- Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này sung sướng: bây giờ cụ ngồi xuống phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai, uống nước chè rồi hút thuốc lào… Thế là sung sướng.

- Vâng! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.

Nói xong lão lại cười đưa đà. Tiếng cười gượng nhưng nghe đã hiền hậu lại. Tôi vui vẻ bảo:

- Thế là được, chứ gì? Vậy cụ ngồi xuống đây, tôi đi luộc khoai, nấu nước.

- Nói đùa thế, chứ ông giáo để cho khi khác.

(Nam Cao, Lão Hạc)

a) Dựa vào đoạn trích và những điều em biết về truyện Lão Hạc, hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc thoại trên.

b) Tìm những chi tiết trong lời thoại của nhân vật và lợi miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng vừa thân tình của ông giáo đối với lão Hạc?

c) Những chi tiết nào trong lời thoại của lão Hạc và lời miêu tả của nhà văn nói lên thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão Hạc đối với ông giáo? Những chi tiết nào thể hiện tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc?

     Về địa vị xã hội, ông giáo đúng là người có địa vị cao hơn một nông dân nghèo như lão Hạc. Nhưng về tuổi tác thì lão Hạc có vị trí cao hơn, tuổi tác lđn hơn.

    Ông giáo tiếp chuyện với lão Hạc lời lẽ thật ôn tồn. Ông còn thân mật nắm lấy vai lảo, mời lão hút thuôc, uống nước, ăn khoai. Ong giáo gọi lão Hạc là cụ, xưng gộp hai người là ông con mình (cho thấy sự kính trọng người lớn tuổi); xưng là tôi (cho thấy sự bình đẳng).

    Lão Hạc gọi người tiếp chuyện với mình là ông giáo, dùng từ dạy thay cho từ nói (cho thấy sự tôn trọng, đồng thời xưng hô gộp hai người là chúng mình. Cách nói cũng xuề xoà (Nói đùa thế) cho thấy sự thân tình.

   Tuy nhiên qua cách nói của lão Hạc ta thấy rõ tâm trạng không được vui và sự giữ ý của lăo, trong câu nói vẫn hàm chứa một nỗi buồn: cười thì chỉ cười đưa đà, cười gượng. Vì giữ ý nên lão thoái thác chuyện ở lại, ăn khoai uống nưởc với ông giáo. Những chi tiết vừa nói rất đúng với tâm trạng của lão Hạc khỉ đó và đúng với tính khí của lão. 

Câu 3. Có thể thuật lại một cuộc đối thoại giữa các bạn trong lớp, giữa học sinh với thầy cô giáo, con cái với ông bà, cha mẹ, với những người hàng xóm,… Sau đó phân tích vai xã hội của những người tham gia vào đối thoại và cách ứng xử của họ.

                                            MÌNH BẬN HỌC

   Vô-lô-đi-a dang chuẩn bị bài thì một bạn đến rủ đi bắn chim vì cậu ta vừa được bố mua cho một khẩu súng nước. Khẩu súng mới, điều đó thật hấp dẫn! Nghe bạn nói, Vô-lô-đi-a đứng dậy mở toang cửa sổ, ló đầu ra ngoài và hỏi bạn một cách tỉ mỉ về khẩu súng.

   Nhưng rồi Vô-lô-đi-a trả lời bạn với vẻ luyến tiếc:

        - Mình bận học, không đi được!

Cậu bạn châm chọc:

       - Học gạo để lấy điểm năm à?

       - Mình không học gạo mà là học, học không phải vì điềm, hiểu không?

       - Mai chủ nhật tha hồ mà học!

  Vô-lô-đi-a bát đầu lưỡng lự vì lời bàn đó của bạn. "Nhưng chợt nghĩ dến bài vẫn chưa chuẩn bị xong, Vô-lô-di-a trả. lời dứt khoát.

       - Không, mai chúng ta sẽ đi từ sáng, còn hôm nay thì không.

Sau đó, Vò-lô-đi-a đóng của sổ lại.

                                                                                      Theo báo Người giáo viễn nhân dân

Vai xã hội: bạn học tuổi nhỏ.

Cách đối xử với nhau:  thân mật, thẳng thắn...