Lựa chọn trật tự từ trong câu( luyện tập)- soạn văn 8

Câu 1. Trật tự các từ và các cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và những trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào?

  a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Những cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.

                                                                 (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)

b) Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hoá vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa.

                                                                       (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

   a) Giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành cao công việc yêu nước,công việc kháng chiến: trong đoạn trích, các hoạt động được liệt kê theo thứ tự trước sau, việc này nôi tiếp việc kia. Trong công tác vận dộng quần chúng, trước tiên là phải giải thích cho quần chúng hiểu, sau đó tuyên truyền cho quán chúng hường ứng rồi mới tố chức cho quần chúng làm, lành đạo đổ làm cho đúng và kết quả là làm cho tinh thần yêu nước của quần chúng được thực hiện vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.

   b) Di bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa: Trong đoạn trích, các hoạt động được liệt kê xếp theo thứ bậc: việc chính, việc diễn ra hàng ngày của bà mẹ là bán bóng đèn, còn bán vàng hương là việc phụ, việc làm thêm trong những phiên chợ chính.

Câu 2. Vì sao những cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu?

a) Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. Ở tù thì hắn coi là thường.

                                                                                              (Nam Cao, Chí Phèo)

b) Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú mà ông đã cần cù tích luỹ. Vốn từ vựng ấy, trước Cách mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi ngông với đời.

             (Theo Nguyễn Đăng Mạnh, Nhà văn Việt Nam hiện đại – Chân dung và phong cách)

c) Việc đến tai em bé con nhà thợ cày, em liền bảo cha:

- Chả mấy khi được lộc vua ban, cha cứ thưa với làng giết thịt hai con trâu và đồ hai thúng gạo nếp để mọi người ăn một bữa cho sướng miệng. Còn một con trâu và một thúng gạo, ta sẽ xin làng làm phí tổn cho cha con ta trẩy kinh lo liệu việc đó.

                                                                                                           (Em bé thông minh)

d) Một thời đại vừa chẵn mười năm.

Trong mười năm ấy, thơ mới đã tranh đấu gắt gao với thơ cũ, một bên giành quyền sống, một bên giữ quyền sống. Trong sự thắng lợi ấy, cũng có công những người tả xung hữu đột nơi chiến trường, nhưng trước hết là công những nhà thơ mới.

                                                            (Hoài Thanh – Hoài Chân, Một thời đại trong thi ca)

   a) Ở tù

   b) Vốn tự vựng ấy

   c) Còn một trâu và một thúng gạo

   d) Trong mười năm ấy Trong sự thắng lợi ấy

   Các cụm từ này được lặp lại ngay ở đầu câu là để liên kết câu ấy với những câu trước cho chặt chẽ hơn.

Câu 3. Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những câu in đậm dưới đây:

 a)                         Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà,

                            Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.

                            Lom khom dưới núi, tiều vài chú,

                            Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.

                            Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc.

                           Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.

                           Dừng chân đứng lại trời, non, nước,

                          Một mảnh tình riêng ta với ta.

                                                                          (Bà Huyện Thanh Quan, Qua Đèo Ngang)

b)                                    Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều

                                      Bóng dài trên đỉnh dốc cheo leo

                                      Núi không đè nổi vai vươn tới

                                    Lá nguỵ trang reo với gió đèo…

                                                                                                       (Tố Hữu, Ta đi tới)

   a) Việc đảo trật tự từ trong hai câu ba và bốn của bài thơ nhằm nhấn mạnh sự vắng vẻ, hoan sơ của cảnh Đèo Ngang. Trong khi đó, ở hai câu tiếp, việc đảo trật tự từ hướng vào khắc sâu tâm trạng cô đơn, buồn nhớ của nhân vật trữ tình.

   b) Việc đảo trật tự từ trong câu thơ này đã làm hiện lên vẻ đẹp và sự kì vĩ của người lính trong buổi hoàng hôn. Người lính trở thành hình ảnh trung tâm của cảnh buổi chiều trên dốc núi.

Câu 4. Các câu (a) và (b) sau đây có gì khác nhau? Chọn câu thích hợp điền vào chỗ trống trong đoạn văn bên dưới.

a) Tôi thấy một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào.

b) Tôi thấy trịnh trọng một anh Bọ Ngựa tiến vào.

    Ở cả hai câu a và b, phụ ngữ của động từ thấy đều là cụm C-V. Trong cậu a, cụm C-V này có chủ ngữ đứng trước, nhằm nêu tên nhân vật và miêu tả hoạt động của nhân vật. Trong câu b, cụm C-V làm phụ ngữ, có vị ngữ đảo lên trước, đồng thời từ trịnh trọng lại đặt trước động từ (từ này chỉ cách thức hoạt động nêu ờ động từ. Cách viết như thê nhằm nhàn mạnh sự “làm bộ làm tịch” của nhân vật.

   Đọc kĩ đoạn văn bên dưới, nhất là câu cuối cùng của đoạn trích, chúng ta thấy chọn câu b đề điền vào chồ trống là thích hợp hơn cả.

Câu 5. Liệt kê các khả năng sắp xếp trật tự từ  của bộ phận in đậm trong đoạn văn sau. Đối chiếu đoạn kết với dàn ý của bài văn và cho biết vì sao tác giả lựa chọn trật tự từ như ở đây.

Cây tre Việt Nam! Cây tre xanh, nhũ nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam.

                                                                                                 (Thép Mới, Cây tre Việt Nam)

   Xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm: năm từ này có rất nhiều cách sắp xếp trật tự. Tuy nhiên, chúng ta đều thấy rõ là cách sắp xếp trật tự từ của nhà văn Thép Mới là hợp lí nhất. Bởi lẽ cách sắp xếp đó đã đúc kết được những phẩm chất đáng quý của cây tre đứng trình tự miêu tả trình bày trong bài văn của ông.

Câu 6. Có thể lựa chọn một trong hai luận điểm đã cho để tạo lập đoạn văn. Sau đó kiểm tra lại cách sắp xếp trật tự từ trong một vài câu. Thử suy nghĩ và thay đổi xem còn cách viết nào hay hơn những câu mà mình mới hoàn thành hay không.

   Học sinh tự viết một đoạn văn ngắn về một trong hai đề tài sau đây:

   a) Lợi ích của đi bộ đối với sức khỏe.

   b) Lợi ích của đi bộ đốĩ với việc mở rộng hiểu biết thực tế.

   Sau đó ứng dụng kiến thức đã học để giải thích cách sắp xếp trật tự từ một câu trong đoạn văn đã viết.