Mùa xuân của tôi - Vũ Bằng - Ngữ văn 7

• Vũ Bằng (1913 -1984)
• Quê: Hà Nội
• Sáng tác từ trước Cách mạng tháng 8 /1945, có sở trường về truyện ngắn, tùy bút, bút ký.
• Sau năm 1945, ông vào Sài Gòn vừa viết văn, làm báo, vừa hoạt động Cách mạng.

• Xuất xứ: Trích từ thiên tùy bút "Tháng giêng mơ về trăng non rét ngọt" trong tập bút kí "thương nhớ mười hai"
• Hoàn cảnh sáng tác: Sáng tác trong thời gian tác giả sống ở trong vùng kiểm soát của Mĩ ngụy, xa cách quê hương đất bắc.
• Thể loại: Tùy bút
• Phương thức biểu đạt: Miêu tả, kết hợp biểu cảm
• Nội dung
  • Cảnh sắc thiên nhiên, không khí mùa xuân ở Hà Nội và miền Bắc được cảm nhận tái hiện trong nỗi thương nhớ da diết của một người xa quê.
  • Bài tùy bút đã biểu lộ chân thực và cụ thể yêu quê hương, đất nước, lòng yêu cuộc sống và tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, ngòi bút tài hoa của tác giả.
• Bố cục
  • Phần 1. “Tự nhiên….mê luyến mùa xuân”: Tình cảm con người với mùa xuân là qui luật tất yếu.
  • Phần 2. “Tôi yêu….liên hoan”: Cảnh sắc và không khí mùa xuân ở đất trời và lòng người.
  • Phần 3. Còn lại: Cảnh sắc mùa xuân sau ngày rằm tháng giêng.

• Nghệ thuật so sánh
  • Tình cảm con người với mùa xuân
  • Non với nước
  • Bướm với hoa
  • Trăng với gió
  • Trai với gái
  • Mẹ với con
  • Vợ với chồng.
• Nghệ thuật lặp từ nhấn mạnh tình cảm con người, tạo nhịp điệu cho lời văn.

→ Tình yêu mùa xuân là quy luật tất yếu của tự nhiên và con người.

• Mưa riêu riêu
• Gió lành lạnh
• Tiếng nhạn kêu trong đêm xanh
• Tiếng trống chèo, tiếng hát huê tình

→ Không khí hài hoà tạo cảnh sắc riêng

• Bầu trời trong sáng, tinh khôi.
• Bữa cơm giản dị, ngon miệng.

→ Không gian thoáng rộng, không khí tinh khôi, mát mẻ thể hiện cảm xúc mãnh liệt, tinh tế.

• Tổng kết

  • Nghệ thuật

    • Ngòi bút tài hoa, sự quan sát, sự cảm nhận rất tinh tế.
    • Giọng kể - tả - biểu cảm rất nhịp nhàng, hài hoà trôi chảy tự nhiên.
    • Ngôn ngữ giầu hình ảnh, cảm xúc, giàu chất trữ tình.

  • Nội dung

    • Nỗi nhớ thương da diết của một người xa quê, yêu thiên nhiên, biết trân trọng cuộc sống và tận hưởng những vẻ đẹp của cuộc sống.

→  Yêu quê hương đất nước.

Đề bài: Nêu cảm nghĩ sau khi học xong bài "Mùa xuân của tôi" (Vũ Bằng)

Gợi ý làm bài

 

1. Mở bài

• Giới thiệu vài nét về tác giả
  • Vũ Bằng (1913-1984) sinh tại Hà Nội, là nhà văn, nhà báo.
  • Các tác phẩm chính: Thương nhớ mười hai (tùy bút). Tuyển tập Vũ Bằng (truyện kí...).
• Giới thiệu vài nét về tác phẩm
  • Bài "Mùa xuân của tôi" trích từ tùy bút "Tháng Giềng mơ về trăng non rét ngọt" trong tập "Thương nhớ mười hai".
  • Nội dung thể hiện nỗi nhớ gia đình, quê hương da diết của tác giả trong thời gian dài sống ở miền Nam.

2. Thân bài

• Mùa xuân miền Bắc hiện lên trong tâm tưởng của tác giả
  • Tác giả khẳng định mình dành cho mùa xuân một tình yêu nồng nàn, đằm thắm.
  • Tin rằng những người khác cũng thế bởi đó là quy luật của tình cảm.
  • Mùa xuân in dấu vẻ đẹp của thiên nhiên, trong đời sống sinh hoạt của con người
    • Mùa xuân của tôi - mùa xuân Bắc Việt - mủa xuân Hà Nội - là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại...
  • Vũ Bằng nói đến mùa xuân với một cảm xúc rạo rực, đắm say, tự hào
    • Ấy đấy, cái mùa xuân thần thánh của tôi...
    • Nhựa sống ở trong người cứ căng lên...
    • Cùng với mùa xuân trở lại, tim người ta dường như cũng trẻ hơn ra và đập mạnh han...
    • Đẹp quá đi, mùa xuân ơi - mùa xuân của Hà Nội thân yêu, của Bắc Việt thương mến.
  • Mùa xuân hiện lên trong khung cảnh gia đình sum họp đầm ấm, vui đầy trong dịp Tết.
  • Khung cảnh mùa xuân đẹp như một bức tranh rực rỡ sắc màu, tràn đầy nhựa sống.

3. Kết bài

• Bài văn hay và đẹp như một bài thơ trữ tình giàu hĩnh ảnh và nhạc điệu.
• Tình yêu nồng nàn mà tác giả dành cho mùa xuân, dành cho quê hương cũng là tình cảm của mỗi con người Việt Nam chúng ta.
• Vũ Bằng xứng đáng với lời nhận xét, đánh giá là cây bút tài hoa của văn xuôi Việt Nam hiện đại.

Bài văn mẫu

     Vũ Bằng tên thật là Vũ Đăng Bằng (1913-1984) sinh tại Hà Nội, là nhà văn và nhà báo, bắt đầu sự nghiệp sáng tác từ trước Cách mạng tháng Tám 1945. Ông có sở trường về truyện ngắn, tùy bút, bút kí. Sau năm 1954, ông vào Sài Gòn vừa viết văn, làm báo, vừa hoạt động cách mạng.

Bài văn này trích từ thiên tùy bút Tháng Giềng mơ về trăng non rét ngọt in trong tập Thương nhớ mười hai. Tác phẩm được viết trong hoàn cảnh đất nước bị chia cắt, tác giả phải sống trong vùng kiểm soát của Mĩ - Ngụy, xa cách quê hương đất Bắc. Nhà văn đã gửi vào trang sách nỗi niềm thương nhớ quê hương, gia đình tha thiết và lòng mong mỏi đất nước hòa bình, thống nhất. Điều đó thể hiện qua hoài niệm về cảnh sắc thiên nhiên và phong vị cuộc sống hằng ngày của Thủ đô Hà Nội với vẻ đẹp mang đậm bản sắc văn hóa tinh tế của một vùng và cũng là của chung đất nước.

     Nói đến tình yêu nồng nàn của mình đối với mùa xuân, tác giả mượn quy luật để khẳng định: Tự nhièn như thế: ai củng chuộng mùa xuân. Mà tháng giêng là tháng đầu của mùa xuân, người ta càng trìu mến, không có gì lạ hết. Ai bảo được non đừng thương nước, bướm đừng thương hoa, trăng đừng thương gió; ai cấm được trai thương gái, ai cấm được mẹ yêu con; ai cấm được cô gái còn son nhớ chồng thì mới hết được người mê luyến mùa xuân.

Nhà văn nhớ về mùa xuân đất Bắc là nhớ về cảnh đẹp thiên nhiên và những cảnh sinh hoạt đời thường đặc trưng nhất. Những hình ảnh đẹp đẽ, khó quên tái hiện rõ ràng trong tâm tưởng nhà văn: Mùa xuân của tôi- mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân Hà Nội - là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, cộ tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng...

Giọng văn du dương, trầm bổng, giàu chất thơ của Vũ Bằng đã đưa chúng ta vào thế giới hồi ức miên man, dạt dào cảm xúc. Thế giới ấy là một phần không thể thiếu trong cuộc sống tinh thần của kẻ tha hương. Nhà văn nhắc đi nhắc lại như lời tỏ tình thiết tha, say đắm: "Mùa xuân của tôi... mùa xuân thần thánh của tôi..."  Điều đó chứng tỏ tình yêu mùa xuân đã thấm sâu vào tâm hồn, vào máu thịt của người con đất Bắc. Để nhấn mạnh sức sống và sự cuốn hút kì lạ của mùa xuân, tác giả đã dùng cách nói cường điệu; cường điệu mà vẫn rất tự nhiên: "Ấy đấy, cái mùa xuân thần thánh của tôi nó làm cho người ta muốn phát điên lên như thế đấy.'" Ngồi yển không chịu được. Nhựa sống ở trong người cứ căng lên như máu căng lèn trong lộc của loài nai, như mầm non của cây cối,nằm im mãi không chịu được, phải trồi ra thành những cái lá nhỏ li ti giơ tay vẫy những cặp uyên ương đứng cạnh.

Cùng với mùa xuân trở lại, tim người ta dường như củng trẻ hơn ra, và đập mạnh hơn... Ra ngoài trời, thấy ai củng muốn yểu thương, về đến nhà lại củng thấy yểu thương nữa... Đẹp quá đi, mùa xuân ơi - mùa xuân của Hà Nội thân yểu, của Bắc Việt thương mến.

Không khí ấm áp mùa xuân còn hiện lên trong khung cảnh gia đình ngày Tết với bàn thờ, đèn nến, hương trầm... và tình cảm cha con, vợ chồng, anh em quấn quýt, sum vầy. Viết về những cảnh này, giọng điệu của tác giả vừa sôi nổi nhiệt thành, vừa da diết lẵng sâu. Điều đó đã tạo nên âm hưởng trữ tình và sức truyền cảm mạnh mẽ của đoạn văn.

Cuối bài văn, tác giả tập trung miêu tả những nét riêng của trời đất thiên nhiên vào thời điểm từ sau ngày rằm tháng giêng Âm lịch. Khả năng quan sát sắc sảo và cảm nhận tinh tế của tác giả được thể hiện qua những chi tiết, hình ảnh tiêu biểu và những từ ngữ trau chuốt, chọn lọc:

"Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng Giêng, Tết hết mà chưa hết hẳn, đào hơi phai nhưng nhụy vẫn còn phong, cỏ không mướt xanh như cuối đông, đầu Giêng, nhưng trái lại, lại nức một mùi hương man mác.

Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lè mờ. Sáng dậy, nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Trên giàn hoa lý, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ sáng, trên nền trời trong trong có những làn sóng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột."

     Qua bài văn hay và đẹp như một bài thơ trữ tình, người đọc thấy rõ tác giả là người không chỉ am hiểu kĩ càng mà còn rất yêu mến mùa xuân, yêu mến thiên nhiên; biết trân trọng sự sống và biết tận hưởng những vẻ đẹp kì diệu mà nó mang đến cho con người. Vũ Bằng quả là một cây bút tài hoa của nền văn xuôi Việt Nam hiện đại.

Bài “Mùa xuân của tôi” trích từ tùy bút “Tháng Giêng mơ về trăng non rét ngọt” trong tập “Thương nhớ mười hai” của Vũ Bằng. Nội dung thể hiện nỗi nhớ gia đình, quê hương da diết của tác giả trong thời gian dài sống ở miền Nam. Để nắm được nội dung và nghệ thuật của tác phẩm này, các em có thể tham khảo bài soạn tại đây: Bài soạn Mùa xuân của tôi.