Thao tác lập luận bình luận - Ngữ văn 11

a. Khái niệm

• Xét ví dụ
• Thế nào là thao tác lập luận bình luận?
  • Thao tác lập luận bình luận là thao tác lập luận của văn nghị luận, đưa ra ý kiến đánh giá, bàn bạc về một tình hình, một vấn đề nào đó.

b. Mục đích

• Tìm hiểu văn bản "Xin lập khoa luật":
  • Đối tượng: triều đình nhà Nguyễn.
  • Bàn về sự cần thiết của luật pháp với xã hội.
  • Mục đích: thuyết phục triều đình cho mở khoa luật.
  • Chủ trương: tất cả mọi người phải tôn trọng và thực hành pháp luật.
  • → Xin lập khoa luật là một đoạn trích có tính chất bình luận.
• Mục đích
  • Thuyết phục người đọc, người nghe tán đồng với mình về một hiện tượng, vấn đề nào đó...

c. Yêu cầu

• Trình bày rõ ràng, trung thực vấn đề được bình luận.
• Lập luận để khẳng định nhận xét, đánh giá của mình là đúng đắn.
• Bàn bạc, mở rộng vấn đề một cách sâu sắc và có sức thuyết phục.
• Cần có quan điểm rõ ràng, lập luận chặt chẽ. Bố cục mạch lạc, khi bình luận cần chính xác, trong sáng.
• Phải nắm vững kĩ năng bình luận.

d. Vai trò

• Thể hiện chính kiến của mình và thuyết phục người nghe.

a. Phân tích ngữ liệu

• Vấn đề bàn luận: nguyên nhân và hậu quả của tai nạn giao thông.
• Giải quyết vấn đề: 
  • Dùng lí lẽ
    • "thần chết trao lưỡi hái cho... vượt ẩu trên đường phố"
    • "những kẻ hoặc không biết luật... luật giao thông"
    • "những kẻ đầu óc trống rỗng... làm khoái cảm"
  • Chỉ ra nguyên nhân
    • Hạn chế khách quan
    • Hạn chế chủ quan: là ý thức tham gia giao thông còn non kém.
  • Dẫn chứng:
    • "Theo thống kê của UNICEF... xe máy".
    • "Đó là sự tổn thương quá lớn... gia đình và xã hội".
  • Tác giả đưa ra lời bàn:
    • Vấn đề an toàn giao thông là hạnh phúc, là cơ hội gặt hái thành công để hội nhập, là thể hiện thái độ mến khách.
    • Hành động cần có:
      • Tự điều chỉnh mình.
      • Tự cứu mình và cứu người.
      • Cần một chương trình truyền thông hiệu quả để lưỡi hái tử thần không còn nghênh ngang trên đường phố.
      • → Bàn bạc, mở rộng vấn đề.

b. Kết luận

• Cách bình luận: có 3 bước
  • Bước 1: Nêu hiện tượng, vấn đề cần bàn luận → Trình bày trung thực, rõ ràng, ngắn gọn vấn đề cần bình luận.
  • Bước 2: Đánh giá hiện tượng, vấn đề cần bàn luận → Phải đề xuất và chứng tỏ được ý kiến, nhận định, đánh giá của mình là xác đáng.
  • Bước 3: Bàn về hiện tượng, vấn đề cần bình luận → Cần có những lời bàn xâu rộng về chủ đề bình luận.

• Khái niệm:
  • Thao tác lập luận bình luận là thao tác lập luận của văn nghị luận, đưa ra ý kiến đánh giá, bàn bạc về một tình hình, một vấn đề nào đó.
• Mục đích: thuyết phục mọi người hiểu và đồng tình với ý kiến của mình.
• Yêu cầu: 3 yêu cầu.
  • Phải có kĩ năng bình luận (lí lẽ - dẫn chứng)
  • Phải thực sự thuyết phục, lôi cuốn.
  • Trình bày rõ ràng, trực tiếp bộc lộ rõ thái độ.
• Vai trò: Thể hiện chính kiến của mình và thuyết phục người nghe.
• Cách làm: 3 bước.
  • Nêu vấn đề bình luận.
  • Đánh giá vấn đề bình luận.
  • Bàn bạc vấn đề.

Để nắm được mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận bác bỏ và biết cách lập luận bác bỏ trong một bài văn nghị luận, các em có thể tham khảo bài soạn Thao tác lập luận bình luận.