Soạn bài Cố hương - Soạn văn lớp 9

1. Tìm bố cục của truyện

a. Từ đầu đến "... đang làm ăn sinh sống”: “Tôi” đang trên đường về thăm quê.

b. Từ “Tinh mơ sáng hôm sau ...” đến “...đem Thủy Sinh về”: Những ngày “Tôi” ở quê.

c. Phần còn lại: “Tôi” trên đường rời xa quê.

2. Trong truyện có mấy nhân vật chính? Nhân vật nào là nhân vật trung tâm? Vì sao?

a. Xác định phương thức biểu đạt chủ yếu của truyện

Qua bố cục, ta đã thấy phương thức biểu đạt chủ yếu của truyện là tự sự, tuy nhiên, mạch tường thuật sự việc luôn bị gián cách bởi những đoạn hồi ức xen kẻ.

Cũng phải nói là biểu cảm cũng là phương thức biểu đạt quan trọng trong Cố hương. Đầu tiên là truyện cổ nhiều yếu tố hồi kí. Kế tiếp, d truyện này như nhiều truyện khác của Lỗ Tấn tác giả dùng ngôi thứ nhất không chỉ dẫn dắt câu chuyện mà còn dể thể hiện tình cảm, quan điểm và nguyện vọng của minh. Sau cùng ngay cả khỉ sử dụng các phương thức biểu đạt khác kể cả miêu tả và lập luận tác giả vẫn cứ biểu cảm trong từng dòng, từng chữ, từng hình ảnh, chi tiết.

b) Tóm tắt cáu chuyện. (Xem lại đôi nét về tác phẩm)

3. Tác giả đã sử dụng biện pháp nào để làm nổi bật sự thay đổi của Nhuận Thổ? Ngoài sự thay đổi của Nhuận Thổ, tác giả còn miêu tả sự thay đổi nào khác của con người và cảnh vật ở cố hương? Tác giả đã biểu hiện tình cảm, thái độ như thế nào và đặt ra vấn đề gì qua sự miêu tả đó?

Từ bố cục dâ tìm hiểu d (1) dủ thấy “Tôi” là nhân vật chính, hơn thế nữa, là nhân vật trung tâm của truyện với sự đan cài xen lẫn nhiều đoạn hồi tưỏng, nhiều đoạn dộc thoại nội tâm. So với nhân vật Nhuận Thổ, nhân vật “Tôi” có vị trí quan trọng hơn nhiều xét về mặt hệ thống tình tiết cốt truyện và kể cả bộc lộ nội dung tư tưởng của truyện. Do đố có thể xem “Tôi” là nhân vật trung tâm của truyện.

Có người cho rằng tác phẩm này có một hlnh tượng bao trùm, ấy là “cố hương”. Hình tượng này xuất hiện từ dòng đầu tiên của truyện và còn phảng phất bóng hình khi truyện đã khép lại. Đó là bức tranh tổng hợp của quê hương làng xóm bao gồm các nhân vật từ Nhuận Thổ trd đi, từ các hình ảnh bao quát đến chỉ tiết cổ mối quan hệ khắng khít với nhân vật trung tâm là “Tôi”. “Tôi” lức nào cũng không thể quên được “cố hương”. Suy nghĩ, buồn rầu, ước mơ, hi vọng đều hướng về “cố hương”.

4. - Đoạn văn nào chủ yếu dùng phương thức miêu tả và thông qua đó, tác giả muốn thể hiện điều gì?

- Đoạn nào chủ yếu dùng phương thức tự sự? Ngoài tự sự, tác giả còn sử dụng các yếu tố của phương thức biểu đạt nào khác? Nêu hiệu quả của sự kết hợp đó trong việc thể hiện tính cách nhân vật.

- Đoạn nào chủ yếu dùng phương thức nghị luận và thông qua đó, tác giả muốn nói lên điều gì?

  Để làm nổi bật sự thay đổi ở nhân vật Nhuận Thổ, ở những nhân vật khác cũng như cảnh vật quê, tác giả dùng biện pháp nghệ thuật chủ yếu là hồi ức và đối chiếu. Hai biện pháp nghệ thuật này được ộng sử dụng kết hợp sử dụng một cách nhuần nhuyễn.

Chẳng hạn hình ảnh nhân vật Nhuận Thổ.

a. Hồi cồn nhỏ: (gặp lần đầu)

Đẹp và khoẻ mạnh: khuôn mặt hồng hào, bầu bĩnh, chiếc mũ trên đầu, những vồng bạc trên cổ.

Hồn nhiên, mạnh dạn, chân tình: đã nhanh chống kết thân với cậu bé con chủ nhà, gọi nhau bằng anh em, khi xa nhau còn gởi cho nhau bọc vỏ sò lông chim.

Thông minh, tháo vát, lanh lợi, dũng cảm: biết nhiều thứ, làm nhiều việc: bắt chim, nhặt sò, dũng cảm đâm con tra giữa ruộng dita hấu.

b) Khi đã lớn

Chậm chạp, dần độn, thô kệch, nặng nề: khuôn mặt vàng vọt, đầy nếp nhăn, đôi mắt mộng dỏ, chiếc mũ rách, lủng lỗ chỗ, chiếc áo bông cũ mỏng mảnh

-  Rụt rè , sợ hãi , cung kính , khép nép , : xưng hô "Thưa ông...", ý thức rõ sự phân chia đẳng cấp

-  Sống bất lực, cam chịu: khuôn mặt im lìm như tượng đá, sùng bái tượng gỗ tin ở thần linh.

 Người đọc tưởng như có hai Nhuận Thổ . Do đâu có sự thay đổi đó ?

Chính những sự hà khắc , bóc lột , áp bức của xã hội đã tạo nên sự sa sút kinh khủng trong tính cách của Nhuận Thổ. Anh cũng chỉ là nạn nhân như biết bao người nông dân khác ngày ấy.

 Rồi các nhân vật khác , rồi cảnh vật ở làng quê với hai biện pháp hồi ức với đối chiếu tác giả đã nêu bật được sự thay đổi.

  Qua hàng loạt sự so sánh , đối chiếu ấy , tác giả đã :

- Nói lên sự sa sút về mọi mặt của xa hội Trung Quốc thời bấy giờ.

- Mổ xẻ tìm ra nguyên nhân và lên án các thế lực đã tạo ra thực trạng đáng buồn ấy.

-  Chỉ ra những mặt tiêu cực vốn có trong bản thân người nông dân.

- Đoạn a chủ yếu dùng phương thức tự sự (có kết hợp biểu cảm), nổi bật quan hệ gắn bó giữa hai người bạn thời thơ ấu (là để làm nổi bật sự thay đổi trong thái độ của Nhuận Thổ đối với tôi hiện nay).

- Đoạn b chủ yếu dùng phương thức miêu tả, kết hợp với biện pháp hồi ức và đối chiếu, làm nổi bật sự thay đổi về mặt ngoại hình của nhuận Thổ, qua đó có thể thấy tình cảnh sống điêu đứng của Nhuận Thổ và nông dân miền biển nói chung.

- Đoạn c chủ yếu dùng phương thức lập luận, về ý nghĩa, các phần trên đã đề cập.