Tự do - P.Ê-luy-a - Ngữ văn 12

• Pôn Ê-luy-a (1895-1952) là nhà thơ lớn nước Pháp.
• Từng tham gia trào lưu siêu thực. Trong chiến tranh thế giới lần thứ 2, ông thoát ly chủ nghĩa siêu thực, cùng nhân dân Pháp kháng chiến chống chủ nghĩa phát xít.
• Thơ ông mang đậm chất trữ tình chính trị, mang đậm hơi thở của thời đại.

• Hoàn cảnh sáng tác:
  • Được viết vào mùa hè 1941, trong lúc nước Pháp đang bị phát xít Đức xâm lược, in trong tập “Thơ ca và chân lý, 1942” (1942).
  • Bài thơ được coi là kiệt tác, là thánh ca của thơ ca kháng chiến Pháp.
• Chủ đề bài thơ:
  • Em = Tự do (Tự do nhân hóa thành em – cách nói tha thiết, gần gũi nhưng cũng rất thiêng liêng, sâu xa).

      ⇒ Khát vọng tự do cháy bỏng của nhà thơ (và của cả dân tộc Pháp) khi đất nước bị xâm lăng.

• Liên tưởng rất ngẫu hứng của Ê-luy-a không bị bó buộc, Tự Do được viết mọi lúc mọi nơi với các sự vật hữu hình lẫn trừu tượng.
  • Viết tên em – Tự Do lên những vật cụ thể, hữu hình:
    • Trên bàn, trên cát, trên tuyết, trên trang vở... 
    • Trên vương miện của vua, trên áo các vua quan… 
  • Viết tên em – Tự Do lên những cái trừu tượng, vô hình:
    • Viết lên tuổi thơ ấu.
    • Vào những ngày bánh mì trắng.
    • Trên ao mặt trời ẩm mốc, viết trên hồ vầng trăng lung linh…

⇒ Hình ảnh thơ thật giản dị lấy từ hiện thực cuộc sống ⇒ nỗi niềm, tiếng lòng, khát vọng của mình, khát vọng thiêng liêng của Tự Do. 

• Tự Do đã được nhân hóa lên thành “em” trong ngôi thứ nhất, ⇒ khao khát tự do lớn lao của Ê-luy-a.
• Điệp khúc “ trên…tôi viết tên em” ⇒ tô đậm thêm khát vọng tự do tha thiết của ông.

⇒ Khát vọng của ông cũng chính là khát vọng chung của toàn dân tộc, ước mơ về một cuộc sống tự do, yên bình. Ê-luy-a đã dùng ngòi bút của mình để nói thay lời của toàn nhân dân nước Pháp, là người đại diện đứng lên mở đường để đưa khát vọng ấy thành hiện thực.

• Giới từ “trên” được lặp lại nhiều lần ⇒ chỉ địa điểm, không gian, thời gian ⇒ giúp người đọc hiểu sâu về hai chữ tự do 
• Hình ảnh thơ giản dị, lối thơ không dùng dấu chấm dấu phẩy tạo nên được cảm xúc luôn tuôn chảy, ào ạt không ngưng ⇒ mạch thống nhất với cảm xúc không bị ngắt quãng gián đoạn.
• Lối điệp từ, điệp cấu trúc theo hình thức xoáy tròn đã tạo được điểm nhấn cho cảm xúc về Tự Do của Ê-luy-a.

• Tổng kết

  • Chủ đề: Khát vọng tự do và lời kêu gọi hành động vì tự do của tác giả, kêu gọi nhân dân nước Pháp đồng lòng vì một lí tưởng chung.
  • Không thể cam chịu sống như một kẻ nô lệ, một kiếp sống lầm than cơ cực dưới bóng của phát xít Đức. Bài thơ được xem là thánh ca của thơ kháng chiến Pháp.