Luyện từ và câu: Từ đồng âm trang 51 SGK Tiếng Việt 5 tập 1

I. Nhận xét

1. Đọc các câu sau đây:

a) Ông ngồi câu cá.

b) Đoạn văn này có 5 câu.

2. Dòng nào dưới đây nêu đúng nghĩa của mỗi từ câu ở bài tập 1?

- Bắt cá, tôm, … bằng móc sắt nhỏ (thường có mồi) buộc ở đầu một sợi dây.

- Đơn vị của lời nói diễn đạt một ý trọn vẹn,trên văn bản được mở đầu bằng một chữ cái viết hoa và kết thúc bằng một dấu ngắt câu.

Trả lời:

- Câu a: động từ "câu cá".

- Câu b: danh từ: "5 câu".

II. LUYỆN TẬP

1. Phân biệt nghĩa của những từ đồng âm trong các cụm từ sau:

a) Cánh đồng - tượng đồng - một nghìn đồng

b)  Hòn đá - đá bóng

c)  Ba và má - ba tuổi

Trả lời:

- Đồng (cánh đồng): khoảng đất rất rộng và bằng phẳng, dùng để cày cấy, trồng trọt.

- Đồng (tượng đồng): kim loại có màu vàng đỏ, dễ dát mỏng và kéo thành sợi, thường dùng làm dây điện và chế tạo hợp kim.

- Đồng (một nghìn đồng): đơn vị tiền tệ của Việt Nam.

- Đá (hòn đá): chất rắn cấu tạo nên vỏ trái đất, kết thành từng tảng, từng hòn hoặc từng dãy núi.

- Đá (đá bóng): đưa nhanh chân hất mạnh bóng xa ra hoặc đưa bóng vào khung thành đối phương.

- Ba (ba và má): bố (cha).

- Ba (ba tuổi): số 3, số tiếp theo số 2 trong dãy số tự nhiên.

2. Đặt câu để phân biệt các từ đồng âm bàn, cờ, nước

VD: - Nhà nhà treo cờ mừng ngày Quốc khánh.

      - Cờ là một môn thể thao được nhiều người yêu thích.

Trả lời:

- Bàn

+Lọ hoa đặt trên bàn thật đẹp.

+Chúng em bàn nhau chuyện thi đua của lớp

- Cờ

+Cờ đỏ sao vàng là quốc kì của nước ta

+ Nhìn từ trên cao thửa ruộng trông giống như ô bàn cờ 

- Nước

+ Nước con suối này rất trong

+ Nước ta có bờ biển dài hơn 3000 km

3. Đọc mẩu chuyện vui dưới đây và cho biết vì sao Nam tưởng ba mình đã chuyển sang làm việc tại ngân hàng

Tiền tiêu

Nam: - Cậu biết không, ba mình mới chuyển sang ngân hàng làm việc đấy!

Bắc: - Sao cậu bảo ba cậu là bộ đội?

Nam: - Đủng rồi, thư trước ba mình báo tin: "Ba đang ở hải đảo." Nhưng thư này ba mình nói là ba đang giữ tiền tiêu cho Tổ quốc.

Bắc: !!!

Trả lời:

Nam nhầm lẫn giữa tiêu trong cụm từ tiền tiêu (tiền để chi tiêu) với tiếng tiêu trong từ đồng âm: tiền tiêu (vị trí quan trọng, nơi có bố trí canh gác ở phía trước khu vực trú quân, hướng về phía địch)

4. Đố vui

a. Trùng trục như con chó thui

Chín mắt, chín mũi, chín đuôi, chín đầu

(là con gì?)

b. Hai cây cùng có một tên

Cây xòe mặt nước, cây lên chiến trường

    Cây nào bảo vệ quê hương

Cây kia hoa nở soi gương mặt hồ.

(là cây  gì?)

Trả lời:

a. Là con chó thui

b. là cây hoa súng và khẩu súng