a) Nguyên nhân của 3 lần kháng chiến chống quân Mông - Nguyên: 
Xâm chiếm toàn bộ Trung Quốc, Vua Mông Cổ đã sai tướng Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy 3 vạn quân xâm lược Đại Việt, từ Đại Việt đánh thẳng lên phía Nam Trung Quốc, phối hợp với các cánh quân từ phía Bắc xuống
→ Thực hiện kế hoạch "gọng kìm" để tiêu diệt Nam Tống và xâm lược Đại Việt
b) Nguyên nhân thắng lợi
- Tất cả các tầng lớp nhân dân, các thành phần dân tộc đều tham gia đánh giặc, tạo thành khối đại đoàn kết toàn dân
- Nhà Trần đã chuẩn bị chu đáo mọi mặt cho cuộc kháng chiến
- Tinh thần hi sinh, ý chí quyết chiến, quyết thắng của quân dân nhà Trần
- Chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo của nhà Trần, đặc biệt là của tướng Trần Quốc Tuấn
c) Ý nghĩa lịch sử: 
- Đập tan âm mưu xâm lược Đại Việt của quân Mông - Nguyên, bảo vệ vững chắc nền độc lập, toàn vẹn lãnh thổ chủ quyền của dân tộc
- Thể hiện sức mạnh của dân tộc đánh bại mọi kẻ thù xâm lược. Nâng cao lòng tự hào dân tộc
- Góp phần xây đắp nên truyền thống quân sự Việt Nam
- Để lại nhiều bài học, kinh nghiệm quý báu
d) Nghệ thuật đánh giặc: 
- Trong những lần quân Nguyên đuổi theo đánh và định bắt vua Trần, quân ta thường khéo léo áp dụng các thủ đoạn nghi binh, đánh lừa địch, khiến cho tướng giặc tức tối, lồng lộn và cuối cùng bị sa vào bẫy phục kích của ta.
- Khi địch mạnh, quân ta thực hiện vừa đánh chặn, vừa rút lui; khi địch thua, tháo chạy thì quân ta chặn đánh và truy kích kiên quyết, có hiệu quả