'Tức nước vỡ bờ' kể về gia cảnh nghèo khó của gia đình chị Dậu vì quá túng thiếu nên đã phải bán cả con gái nhưng vẫn không đủ tiền đóng sưu thuế. Anh Dậu bị bắt rồi đánh đến bất tỉnh, được hàng xóm đưa về nhưng chưa kịp tỉnh thì bị bọn cai lệ đánh đập hành hạ đòi sưu thuế. Dù chị Dậu hết lời van xin nhưng bọn chúng vẫn tiếp tục đánh. Và chị Dậu đứng lên phải kháng.

Truyện Tức nước vỡ bờ đã diễn tả lên không khí căng thẳng ngột ngạt của một làng quê trong những ngày nộp, thúc sưu thuế. Gia đình chị Dậu thuộc hạng “cùng đinh” nhất nhì trong làng nên chị phải xoay sở mọi cách để tìm cách đóng sưu cho chồng nhưng không ngờ lại phải đóng cho em trai chồng đã chết từ năm trước. Chị Dậu phải bán cả con, cả chó đi mà vẫn không đủ tiền đóng sưu thuế, anh Dậu bị đám người cai lệ bắt ra đình đánh bất tỉnh rồi trói gô lại ở đó. Anh Dậu ốm yếu bất tỉnh được hàng xóm đưa về, chưa kịp tỉnh thì bọn lính cai lệ lại vào đòi suất sưu thuế của người em chồng của anh Dậu đã mất từ năm trước. Mặc cho chị Dậu hết lời van xin thảm thiết, bọn cai lệ vẫn đòi bắt anh Dậu, chửi mắng và đánh chị Dậu. Không chịu nhịn nổi nữa, chị Dậu đứng lên phản kháng đánh lại bọn cường hào và người nhà lý trưởng.