Xã hội ngày càng phát triển, cùng với sự phát triển ấy là sự xâm lấn ngày càng sâu rộng của nhiều nền văn hóa khác nhau. Song song với sự phát triển đó là cái xấu và cái tốt. Chính sự đổi thay ấy đã ảnh hưởng nhiều đến con người, đặc biệt là giới trẻ – được coi là chủ nhân tương lai của đất nước. Sự ảnh hưởng ấy thể hiện một cách rõ ràng ở lối sống, cách ứng xử và đặc biệt nhất là ngôn ngữ của giới trẻ hiện nay. Vậy, lời ăn tiếng nói của giới trẻ của thế giới hiện đang đang như thế nào?

Có thể nói, thay đổi của giới trẻ không chỉ thể hiện ở cách ăn mặc, ở tóc tai, ở cách ứng xử mà thể hiện nhiều ở ngôn ngữ, ở lời ăn tiếng nói hàng ngày của các bạn. Ngôn ngữ “trong sáng” và “giàu có” của tiếng Việt đã được “thoát xác” hoàn toàn khỏi các quy chuẩn và hầu hết được giới trẻ thay bằng thứ ngôn ngữ không ai hiểu vì các bạn dùng tiếng lóng trong cộng đồng teen.

Người trẻ ngày nay không chọn cách ra sạp báo mua tờ Thanh niên, Tuổi trẻ, không mở thời sự để xem tin tức vào mỗi 19 giờ tối hàng ngày. Giới trẻ ngày nay, chỉ cần một chiếc laptop, một chiếc smartphone là các em có thể nắm bắt toàn bộ thông tin, tin tức của thế giới. Thế nhưng, những vấn đề về thế giới, về quân sự, về chính trị, văn hóa của đất nước hay thế giới không phải là vấn đề mà các em quan tâm. Vì vậy, vốn hiểu biết thực tế của giới trẻ ngày càng hạn chế. Điều mà các em quan tâm khi lên mạng xã hội là thế giới sao, là các thần tượng, các câu chuyện tình yêu, là sao Hàn, là Sơn Tùng,.. và đi kèm theo việc sử dụng các mạng xã hội là sự biến đổi về ngôn ngữ, về cách ăn nói.

Vài năm trước, ra đời thứ ngôn ngữ xì tin, mà nói theo giới trẻ là “xj tyn”. Ban đầu, các em chỉ sử dụng ngôn ngữ này trong mạng xã hội, khi các em “chat” với nhau. Khi đó, “j” dần thay thế cho “gi”, “w” thay thế cho “qu”, “ko” thay thế cho “không”,… dần dần những thứ ngôn ngữ này được teen bê nguyên từ máy tính ra ngoài cuộc sống đời thực. Và càng ngày, các em càng sáng tạo ra nhiều thứ ngôn ngữ mới hơn, lạ hơn, để nói chuyện cho nhanh, để gõ cho tiện. Và các em nghĩ thế là sự sáng tạo. Đã qua rồi, cái thời kì tiếng Việt trong sáng. Giờ đây, các em nói chuyện với đủ các tiếng lóng, sử dụng tiếng Anh, tiếng Việt lẫn lộn, tiếng lóng được dùng một cách vô tội vạ. Chính tả tiếng Việt dường như các em không hề mảy may quan tâm đến. Thay vì nói “xin chào” thì các em lại nói “sin trào”, “quên” thành “cuen”, “Cho em xin hai chữ bình yên” sẽ biến thành “cko iem xyn hạ ckữ bỳnk yên”. Có thể nói rằng, ngôn ngữ của teen ngày càng rối rắm và phức tạp. Những người lớn, khi đọc được những câu chữ như thế này thường không thể hiểu được các bạn đang nói gì.

Bên cạnh việc sử dụng tiếng lóng, giới trẻ còn phát minh ra vô số các từ, các câu hay ho để sử dụng hàng ngày và các em cho thế là chất, là sáng tạo. Câu cửa miệng của giới trẻ bây giờ là “chém gió”, “sao phải xoắn”, “sao phải thốn”… Và rất nhiều, rất nhiều những từ ngữ khác chẳng hiểu là có ý nghĩa gì nhưng vẫn được các bạn sử dụng hàng ngày. Và tai hại là họ nghĩ như vậy là hay ho.

Đặc biệt, một hiện tượng đáng báo động trong ngôn ngữ của giới trẻ hiện nay đó là việc nói bậy, chửi tục. Các em nói bậy, chửi bậy rất nhiều, vô tổ chức. Điển hình là các từ “dm”, “dmm”, “sh*t”,… và vô số các từ bậy bạ khác. Các bạn sử dụng nó như một ngôn ngữ hàng ngày. Các bạn có thể phun ra những từ không mấy đẹp đẽ đó mọi lúc mọi nơi cả khi bạn viết trên mạng xã hội và khi giao tiếp với nhau ở đời thực. Càng ngày thì những lời ăn tiếng nói thô tục lại càng được giới trẻ phát ngôn ra nhiều và nó trở thành lời ăn tiếng nói hàng ngày của các bạn. Đáng buồn thay là teen coi đó là những ngôn ngữ hoàn toàn bình thường, không có gì là xấu xa phải né tránh. Tôi có một người bạn, khi trò chuyện trên mạng xã hội, cô ấy thường dùng tiếng lóng, thường chửi bậy. Vì thế, mỗi lần chúng tôi đối thoại, tôi thường cảm thấy không thoải mái. Trước hết, vì những tiếng lóng mà bạn sử dụng tôi thường không hiểu được, nên gây ra cảm giác rất khó chịu. Và hơn nữa, tôi cảm thấy những gì không được hay ho phát ra từ bạn làm thấy mình không được tôn trọng. Mặc dù bạn nghĩ đó là những lời nói hoàn toàn bình thường.

Còn đâu việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt theo lời dạy của Bác Hồ vẫn căn dặn chúng ta. Vẫn biết rằng xã hội ngày càng phát triển, cuộc sống ngày càng hiện đại thì con người cần phải đổi thay và phải tiếp thu những cái mới. Nhưng ngôn ngữ của teen thì ngày càng đi ngược lại với thuần phong mỹ tục tốt đẹp mà cha ông ta đã bao nhiêu đời nay vun đắp, xây dựng. Sử dụng ngôn ngữ khó hiểu, tiếng lóng, hay những từ những câu thiếu văn minh lịch sự là điều đáng phê phán, đáng lên án. Việc sử dụng những ngôn ngữ có biến đổi để phù hợp với giới trẻ nên được kiểm soát, để tránh tình trạng lạm dụng và làm mất đi cái hay cái đẹp của tiếng Việt. Các bạn teen cần biết đâu là tốt, đâu là xấu; cần phân biệt được sự sáng tạo và sự biến đổi theo hướng thụt lùi. Người lớn cần quan tâm đến con em mình nhiều hơn, uốn nắn, răn dạy để bọn trẻ có hướng đi đúng với xã hội.

Ngoài ra các cơ quan chức năng, cơ quan văn hóa cũng nên có những biện pháp, những hướng xử lý đối với các bộ phận teen đang ngày càng làm mất đi cái hay của tiếng mẹ đẻ. Có như vậy, thì ngôn ngữ mới không bị biến đổi theo hướng tiêu cực như ngày hôm nay.

Tóm lại, chúng ta nhận thấy, sự sáng tạo, sự biến đổi là vô cùng quan trọng, là vô cùng cần thiết. Nhưng sáng tạo như thế nào là một điều đáng bàn. Hơn bao giờ hết, cần phải giữ gìn cái hay và cái đẹp vốn có của tiếng Việt, để tiếng mẹ đẻ của nước ta không trở nên lai căng, không trở thành một thứ ngôn ngữ pha tạp, hỗn hợp khó hiểu. Đây, quả thật là một điều vô cùng quan trọng. Giới trẻ – chủ nhân tương lai của đất nước, hơn ai hết phải là những người có hướng đi đúng đắn, có những lời ăn tiếng nói văn minh – lịch sự. Có như thế, đất nước mới ngày càng phát triển.

Qua khảo sát thực tế, phần lớn trẻ em được hỏi cho rằng các em được quan tâm, chăm sóc, được tôn trọng, được thể hiện sở thích, quan điểm của mình. Song vẫn còn không ít trường hợp trẻ cho rằng các em chưa được tôn trọng, thường bị bố mẹ áp đặt, phân biệt đối xử. 

Có thể thấy, sự khác biệt trong nhận thức, quan điểm, tâm lý của cha mẹ và trẻ nếu không tìm được tiếng nói chung rất dễ khiến cho trẻ ngại giao tiếp, đóng kín tâm hồn không muốn chia sẻ cùng bố mẹ. Điều này tạo thành rào cản vô hình trong việc quan tâm, chăm sóc cũng như định hướng, giáo dục cho trẻ. Hơn thế, nó có thể dẫn đến suy nghĩ và hành vi tiêu cực, lệch lạc của trẻ, khiến trẻ dễ sa vào những cạm bẫy, tệ nạn xã hội.

Trong Công ước của Liên hợp quốc về Quyền trẻ em nhấn mạnh một số nội dung quan trọng: Trẻ em có quyền tự do bày tỏ ý kiến; các quốc gia thành viên phải bảo đảm cho trẻ em có đủ khả năng hình thành quan điểm riêng của mình, được quyền tự do phát biểu những quan điểm đó về mọi vấn đề tác động đến trẻ em và những quan điểm của trẻ em phải được coi trọng một cách thích đáng, tương ứng với độ tuổi và mức độ trưởng thành của trẻ em. Hiểu đơn giản, dù trong gia đình hay xã hội trẻ em có quyền tham gia vào các hoạt động, được bày tỏ ý kiến; cha mẹ hay bất cứ ai cũng cần tôn trọng và thực hiện quyền tham gia của trẻ em. Song, thực tế, cha mẹ rất yêu thương, chiều chuộng con cái mình, nhưng việc tôn trọng, lắng nghe các ý kiến, nguyện vọng của trẻ em lại chưa được các bậc phụ huynh quan tâm đúng mức. Nhiều bậc cha mẹ chưa nhận thức đầy đủ về quyền tham gia của trẻ. Vì thế việc trẻ em được bày tỏ ý kiến hoặc tham gia vào quá trình ra quyết định bị xem nhẹ.

Đặc biệt trong xã hội hiện nay, do tác động tiêu cực của kinh tế thị trường, của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nhiều gia đình, cha mẹ không dành thời gian giao tiếp, tương tác, chơi với con, lắng nghe con nói. Thay vào đó cha mẹ dành phần lớn thời gian cho công việc và thiết bị thông minh, internet, phó mặc hoàn toàn con cái cho nhà trường, ông, bà hoặc người giúp việc. Từ chỗ ít hoặc không lắng nghe con, dần sẽ không hiểu con, không biết con nghĩ gì, muốn gì và làm gì. Từ đó dẫn đến ít và khó chia sẻ với con, khiến trẻ lạc lõng, có suy nghĩ, tâm lý lệch lạc dễ dẫn đến những hành vi tiêu cực.

Những mong mỏi từ các em cho thấy, người lớn trong gia đình cần lắng nghe, tôn trọng quyết định của con trẻ. Bởi điều này giúp con tự tin, vui vẻ hơn khi chia sẻ những tâm tư, khúc mắc của mình. Con trẻ suy nghĩ rất đơn giản, chúng chỉ muốn hàng ngày cha mẹ dành thời gian quan tâm, trò chuyện, lắng nghe con nhiều hơn và cho con cơ hội tự quyết định việc của mình.

CHÚC BẠN HỌC TỐT