Trải dài xuyên suốt dọc miền trung của Tổ quốc, ta không khỏi ngỡ ngàng khi những ngôi đền, tháp của người Chăm Pa cổ vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay dù đã trải qua sự tàn phá của thời gian. Thế nhưng nếu Thánh địa Mỹ Sơn ở tỉnh Quảng Nam đã không còn nguyên vẹn thì Tháp Bà Ponagar ở tỉnh Khánh Hòa vẫn còn khá nguyên vẹn, thể hiện rõ nét nguốn gốc, nghệ thuật kiến trúc và nền văn hóa của Vương quốc Chăm Pa cổ một thời.

Vương quốc Chăm Pa cổ thời xưa nổi tiếng với nghề làm nông sản ( lúa nước ) và các công trình kiến trúc nghệ thuật đặc sắc và lịch sử của họ được xem là vô cũng bí ẩn mà cho đến ngày nay, khoa học vẫn chưa tìm ra lời giải đáp. Tháp Bà Ponagar là một trong số những ngôi đền, tháp của người Chăm vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay. Thuộc tỉnh Khánh Hòa, cách trung tâm thành phố Nha Trang khoảng 2km về hướng bắc, Tháp Bà Ponagar được ngự trị trên một ngọn đồi nhỏ cách mực nước biển khoảng 50mét, nằm cạnh sông Cái. Nhìn từ xa, đứng dưới chân quả đồi, khách du lịch có thể thấy công trình kiến trúc Tháp Bà đồ sộ của người Chăm đang hiện ngay trước mắt.

Được xây dựng từ khoảng thế kỉ VIII đến thế kỉ XIII, Tháp Bà Ponagar là một trong những ngôi tháp đánh dấu sự phát triển của thời kỳ đạo Hindu ( Ấn Độ giáo ) đang trên đà phát triển. Đến với Tháp Bà Ponagar, khách du lịch sẽ được thưởng thức từng công trình kiến trúc đến những nét văn hóa và cả tín ngưỡng tôn thờ của Chăm Pa thời xưa. Tháp Bà Ponagar được xây dựng với tổng thể kiến trúc gồm ba tầng( tầng dưới, tầng giữa và tầng trên cùng), tính từ dưới lên trên. Bước chân vào Tháp Bà, du khách sẽ bước đi trên những bậc thang bằng đá dẫn đến tầng giữa mà không phải đến tầng thấp. Vì nếu khách du lịch không chú ý, họ sẽ không thể nhận ra những tàn tích còn lại tầng thấp này. Đó có thể là những chân cột nằm lăn lóc trên mặt đất hay các bậc đá bị che nữa hở nữa kín. Chính vì vậy, để du khách có thể thuận lợi tham quan không gặp trở ngại về đường đi nên đã cho tu sữa lại thành các bậc thang dẫn lên tới tầng giữa. Ở tầng giữa, theo những thông tin trước đó, hồi xưa, tầng giữa là một gian nhà rộng ( dài 20 mét, rộng 12 mét) để tiếp đón khách (hay còn gọi là nhà tĩnh tâm) để làm nơi ngừng chân, nghĩ ngơi cho các vị khách và cũng là nơi để họ sữa soạn lại đồ đạc, chuẩn bị lễ cúng trước khi bước vào tầng trên cùng. Nhưng đến với thời điểm này, khách du lịch khi bước lên tầng giữa, họ sẽ nhìn thấy đó không phải là những gian nhà rộng lớn nữa mà đập ngay vào mắt đó là những cây cột được sắp xếp theo hình bát giác. Tổng quan kiến trúc của tầng giữa này có mười cây cột lớn cao khoảng 3 mét được xếp theo hàng dọc nằm hai bên. Đường kính của các cây cột lớn này khoảng một vòng tay người ( chừng 1 mét ). Cách các cây trụ lớn một khoảng nhỏ, có tổng cộng 12 cây cột nhỏ cũng xếp thành 2 hàng. Trên thân các cây cột lớn có đục những cái lỗ ngang bằng với những cây cột nhỏ. 10 cột lớn và 12 cột nhỏ được bố trí theo hình bát giác dùng để nâng cái mái ngói- đã bị mưa gió của thời tiết tàn phá theo thời gian. Sau khi khách du lịch tham quan hết tầng giữa sẽ bước chân đến khu tầng trên cùng và cũng là hệ thống tháp chính của Tháp Bà Ponagar- cao khoảng 23 mét. Ở khu tầng trên cùng, khách du lịch sẽ được chiêm ngưỡng kiến trúc nghệ thuật đến điêu khắc vô cũng độc đáo của người Chăm Pa thời xưa. Có thể nói nơi đây là nơi của các ngọn tháp tọa lạc. Tầng trên cùng này có kiến trúc hầu như tương đối, khá nguyên vẹn hơn hai tầng dưới. Được bao bọc bởi 4 bức tường nhưng chịu sự tàn phá của thời gian, giờ đây chỉ còn lại hai bức tường. Ở mỗi dãy tháp trên đây đều có ba ngôi tháp phía trước và ba ngôi tháp phía sau đi liền với nhau thế nhưng đến tại thời điểm này, Tháp Bà Ponagar chỉ còn tồn tại bốn ngôi tháp . Đó là tháp Chính, tháp Giữa, tháp Đông Nam và tháp Tây Bắc.

@EressGM