- Mặt đối lập: 

+ Khái niệm: Mặt đối lập là những khuynh hướng, tính chất, đặc điểm,... mà trong quá trình vận động, phát triển của sự vật và hiện tượng, chúng phát triển theo những chiều hướng trái ngược nhau.

+ là các mặt đối lập ràng buộc trong một sự vật hoặc hiện tượng nào đó.

+Ví dụ: mặt đồng hoá và dị hoá trong mỗi sinh vật.

- Tính thống nhất:

+ Khái niệm: Trong mỗi mâu thuẫn, hai mặt đối lập liên hệ gắn bó với nhau, làm tiền đề để tồn tại cho nhau. Triết học gọi đó là sự thống nhất giữa các mặt đối lập.

+ Thống nhất trong mâu thuẫn khác với thống nhất theo nghĩa hợp lại nội dung, thống nhất tổ chức.

+ Ví dụ: Mỗi sinh vật đều cần phải có cả hai quá trình đồng hoá và dị hoá để duy trì sự sống.

- Sự đấu tranh: 

+ Khái niệm: Trong mỗi mâu thuẫn, sự thống nhất giữa các mặt đối lập không tách rời sự đấu tranh giữa chúng. Vì rằng các mặt đối lập cùng tồn tại bên nhau, vận động và phát triển theo chiều hướng trái ngược nhau, nên chúng luôn luôn tác động, bài trừ, gạt bỏ nhau. Triết học gọi đó là sự đấu tranh giữa các mặt đối lập.

+ Đấu tranh mâu thuẫn mang nghĩa khái quát được biểu hiện qua nhiều hình thức (tác động, bài trừ, gạt bỏ) không nên hiểu chỉ là sụ xung đột dùng sức mạnh để diệt trừ nhau.

+ Ví dụ: Sự đấu tranh giữa nam quyền và nữ quyền.