`#` `Chè` `***` 

                                   Tham khảo: (bám rất sát dàn bài)

      Nguyễn khuyến là nhà thơ nổi tiếng của làng văn thơ trung đại Việt Nam. Thơ của ông ngôn ngữ giản dị, tinh tế, kín đáo, thâm trầm mà sâu sắc vô cùng. Bài thơ “ Bạn đến chơi nhà” là một trong những bài thơ tiêu biểu của ông, bài thơ được sáng tác khi ông cáo quan về ở ẩn tại quê nhà. Bài thơ đã thể hiện quan niệm và những giá trị sâu sắc về tình bạn. Những hình ảnh tình bạn và quan niệm của ông vẫn còn có ý nghĩa và giá trị lớn trong cuộc sống hiện đại ngày nay: 

                       "Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
                        Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
                        Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
                        Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
                        Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
                        Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
                        Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
                        Bác đến chơi đây, ta với ta !"

     Tình bạn chân quý ấy được thể hiện qua thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Tuy là thể thơ luật Đường nhưng ở bài thơ này, tác giả đã vô cùng sáng tạo trong cách sử dụng thể thơ đường luật một cách uyển chuyển, khéo léo khiến cho bài thơ chẳng làm mất đi phong cách phóng khoáng, hóm hỉnh của nhà thơ. Những đặc sắc ấy được thể hiện trong từng câu thơ hóm hỉnh và hài hước của tác giả.

                      “ Đã bấy lâu nay bác tới nhà”.
   Câu thơ ngắt nhịp 4/3 tạo thành 2 vế diễn tả sự ngạc nhiên, ngạc nhiên vì nhiều lẽ của nhà thơ khi bạn đến chơi nhà. Cụm từ “Đã bấy lâu nay”  là chỉ thời gian đã rất lâu hai người xa cách, không được gặp nhau. Vì từ lâu nay 2 người chưa gặp mặt, tuổi thì đã cao, sức thì đã yếu việc thăm nhau giữa những người bạn cũ thật khó khăn.

"Lâu nay" đối lập với Hôm nay, điều bất ngờ đến khiến cho chủ nhân ngạc nhiên và vui sướng vô cùng. đằng sau cái nhịp 4/3 là phép đối lập: cụm từ “Bác tới nhà” giống như 1 lời chào, một tiếng reo vui, khi ta nhận ra môt nụ cười đang tỏa rạng trên gương mặt của nhà thơ Nguyễn Khuyến. Câu thơ còn được chú ý đến bởi sự đặc sắc nơi dại từ xưng hô rất đỗi thân mật- “bác” thể hiện sự tôn trọng thân mật và gần gũi với bạn bè, đây là sự xúc động bất ngờ bộc lộ và thể hiện tình cảm chân tình, tri âm, tri kỉ- một tình bạn bền lâu, vững chắc.
                  "Ra đi vừa gặp bạn hiền
          Cũng bằng ăn quả đào tiên trên trời"
 Gặp bạn, có được người bạn tri kỉ trăm năm khiến cho ai cũng cảm thấy yêu quý người bạn ấy, hạnh phúc khi ta có được tình bạn keo sơn, vững chắc, nay lại được được tao ngộ được gặp bạn hiền thì có lẽ chẳng còn niềm hạnh phúc nào lớn hơn.

   Câu thơ thứ 2 là lời thông báo về hoàn cảnh của tác giả:

                  “Trẻ đi vắng, chợ xa”

  Điều này thể hiện sự khó khăn nhưng không phải vì hoàn cảnh gia đình. Tác giả muốn phân bua với bạn điều đó để nói lên nỗi băn khoăn không biết lấy gì mà tiếp đãi khách quý cho xứng đáng với tấm lòng của bạn, lời phân bua còn để cho bạn thông cảm cho hoàn cảnh gia đình.
     Năm câu thơ tiếp nói nên mong muốn tiếp đãi bạn với khả năng của mình . Tiểu đối trong câu và đối trong từng cặp nói lên những thức ăn có sẵn trong vườn muốn đãi bạn nhưng ngặt vì nước cả ao sâu không bắt được cá. Còn muốn đãi bạn rau ở vườn nhưng ngặt ghẽo làm sao vì rau rưa vẫn còn đang độ mới chớm, còn non chưa thể ăn được. Nghệ thuật liệt kê các loại rau kết hợp với từ “chưa” thể hiện cách nói hài hước có mà lại không có, cách nói đùa vui với bạn để tạo ra tiếng cười hóm hỉnh mà sâu sắc, một nét cười riêng của Nguyễn Khuyến trong làng cười Việt Nam: nho nhã, hiểu biết và thông tuệ.            Dân gian thường nói: 

            ” Miếng trầu là đầu câu chuyện”

   Nhưng đến khi tiếp bạn thì trầu cũng không có để tiếp bạn. Phải chăng tác giả đang kể những nỗi khổ, sự thiếu thốn về vật chất, nhưng không phải thế mà tác giả đang dùng biện pháp nói quá để nói nên hoàn cảnh không thể tiếp đãi bạn mà thôi. Tác giả nói cái có trước (có tất cả), nói cái không sau để phủ định một cách tuyệt đối để khẳng định một điều không có cái gì cả - khẳng định cuộc sống nơi thôn dã quê mùa thanh bạch.
    Câu thơ dựng lên thế đối lập, đối lập giữa cái có và cái không, cái chủ quan và cái khách quan, cái ước muốn, tấm lòng của nhà thơ với hiện thực. Ước muốn luôn sẵn lòng, đủ đầy, hiện thực lại thiếu thốn. Tấm lòng rất hào hiệp nhưng do hoàn cảnh khách quan không thể chuẩn bị được mọi thứ để đãi bạn hiền.
    Câu thơ kết tác giả muốn nói đến quan hệ vật chất và tình cảm của mình với bạn qua điệp ngữ “ta” và để khẳng định cái có duy nhất của tác giả là “ta với ta”. Điệp ngữ “ta” chỉ bạn và chỉ chính tác giả để khảng định tình cảm thắm thiết, chân thành vượt lên trên cả vật chất, lễ nghi.

    Tác giả đã cảm ơn người bạn rất chân thành: Cảm ơn bạn vì không quản ngại đường xá xa xôi để đến thăm tôi, cảm ơn bạn không vì thiếu thốn mà rời xa tôi... Cả bài thơ kết lại bằng một tình bạn chân quý, thắm thiết, tri âm, tri kỉ, vượt lên mọi vật chất tầm thường.

    Bài thơ "Bạn đến chơi nhà" đã thể hiện một tình bạntri âm, tri kỉ, vượt trên mọi vật chất tầm thường của Nguyễn Khuyến. Qua thể thơ đường luật, lời lẽ bình dị, gần gũi với cuộc sống, bài thơ là một nụ cười hóm hỉnh, thân mật, sâu sắc của nhà thơ khi được bạn đến chơi thăm nhà. Bài thơ cũng thể hiện quan niệm về tình bạn cao đẹp vượt lên trên mọi lễ nghi.