Tôi tên là Lê Thị Đào, sau khi lấy chồng, mọi người gọi tôi là chị Dậu theo tên chồng. Gia đình mẹ ruột của tôi cũng thuộc dạng trung lưu, sau khi lấy chồng cũng kiếm đủ ăn. Tiếc là bây giờ cơm cao gạo tẻ lại thêm người, thêm hai đám tang của mẹ vợ và em chồng, hai chiếc quan tài mất gần 14 đồng, người chồng liên miên.. Vậy là giờ gia đình tôi đã trở thành hộ nghèo nhất, nghèo nhất nhì trong cái xóm Đông Xá này.

Đau đầu nữa, bây giờ đang là mùa thuế, bên ngoài đình làng trống ầm ầm, suốt ngày đêm thúc giục người dân nộp thuế. Gia đình khốn khó, chồng đau ốm, vất vả triền miên, con còn nhỏ, trụ cột trong nhà phụ thuộc vào một người phụ nữ như tôi gồng gánh, nếu một người làm 5 miệng ăn thì tiền đâu ra đấy. từ! Trên đường đi, tôi phải dừng việc bán  Thôi thì ở nhà khổ quá, cơm không đủ ăn, sang nhà Nghi Quế có lẽ còn cơm ăn, áo mặc. Dù đau lòng nhưng nghĩ đến chồng, nghĩ đến tương lai của các con, tôi đành nén nỗi đau bán đứt ruột. Cuộc đời lắm trái ngang, tôi bán cả con, đàn chó vừa mở mắt, cả gánh khoai tưởng gom góp đủ tiền, chồng được thả, nhưng không ngờ gia đình lại  đã qua đời vào tháng 10 năm ngoái. Thật là khốn nạn! Họ ngang nhiên cướp của những người da đen như chúng tôi. Kể cả những người chết giờ đã xanh tốt, mồ mả không chừa.

Chồng tôi vẫn đang bị trói ngoài nhà vì tôi chưa kịp lấy tiền. Đồ khốn nạn, họ làm như thế là họ đánh họ và người ta ném tiền ngay lập tức. Chồng tôi ốm, được 2 ngày mà không có gì vào bụng, họ đánh đập dã man khiến anh mất sức, ngất xỉu. Tối nay đang dỗ Tiểu thì hoảng hồn khi thấy người ta cõng chồng về như một cái xâc. Người ta ném túi xách của chồng tôi xuống sàn, nói vài câu rồi bỏ đi. Nhìn chồng bất tỉnh nằm giữa sân, tôi bàng hoàng, đau đớn lay chồng khóc, gọi hồn chồng, hai đứa con nhìn bố mẹ sợ hãi cũng hú lên không ngớt. Nhờ lòng thương xót của Chúa, nhờ sự giúp đỡ của bà con lối xóm, sáng hôm sau chồng tôi đã khỏi cơn nguy kịch. Được lão hàng xóm hỏi cho một bát cơm, tôi liền nấu cháo cho chồng. Nhưng chết tiệt, chồng tôi còn chưa kịp đút bát cháo vào miệng, không biết tên cai lệ và gia đình nhà cai trị nghe tin từ đâu mà xông vào nhà tôi, cầm thước, dây thừng, roi. trông hung dữ. Người cai ngục bước đi với dáng vẻ kiêu hãnh, hách dịch, giáng roi xuống thể hiện sự uy nghiêm của mình. Anh ta đã hét lên:
- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua rồi, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!
Chồng tôi sợ quá, vội đặt bát cháo xuống phản rồi lăn ra đó, chắc vẫn còn ám ảnh bởi những trận đòn dã man của chúng. Người nhà của người cai trị quay sang người cai trị, chỉ vào chồng tôi và cười mỉa mai:

- Anh ta lại sắp phải gió như đêm qua đấy!

Lúc này tôi cũng hoảng, nhà còn thiếu, cơm áo gạo tiền không đủ, chồng đau ốm liên miên, lỡ người ta lôi xác ra ngoài lần nữa thì sao? Nếu chồng tôi thực sự chết thì sao? Nghĩ đến đây, tôi chợt toát mồ hôi vì sợ. Không phải! Dù thế nào đi nữa, tôi không thể để chồng tôi bị chúng lôi đi một lần nữa…

Đột nhiên cai  chỉ vào mặt tôi:
- Chị khất sưu đến chiều mai phải không? Đấy! Chị hãy ra nói với ông cai, để ông ấy ra đình kêu với quan cho! Chứ ông lí tôi thì không có quyền dám cho chị khất một giờ nào nữa.
Tôi nói, giọng run run, cố thuyết phục họ:
- Nhà cháu đã túng lại phải đóng thêm cả suất sưu chú nó nữa, nên mới lôi thôi như thế. Chứ cháu có dám bỏ bễ tiền sưu nhà nước đâu? Hai ông làm phúc nói với ông lí cho cháu khất...

Chưa để tôi nói hết câu, người bảo vệ đã trợn mắt, chống tay vào hông, giả bộ, quát tháo, chửi bới ầm ĩ:

- Mày định nói cho cha mày nghe đấy à? Sưu của nhà nước mà dám mở mồm xin khất!

- Khốn nạn! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại!

Tên này vẫn hăm he:
- Nếu không có tiền nộp sưu cho ông bây giờ, thì ông sẽ dỡ cả nhà mày đi chứ chỉ mắng thôi à!
Anh ta quay lại, cao giọng và ra lệnh cho gia đình trưởng họ:
- Không hơi đâu mà nói với nó, trói cổ thằng chồng nó lại, điệu ra đình kia!

Người đàn ông của gia đình pháp luật cứ sờ soạng, hết nhìn chồng tôi rồi lại nhìn thước kẻ như không dám hành hạ người bệnh, nếu có chuyện gì thì anh ta sẽ chịu trách nhiệm. Có lẽ anh ta vẫn còn chút nhân tính. Quá sốt ruột, tên cai quản đường hầm lao tới giật sợi dây trên tay gã kia, chạy như muốn rúng động thiên hạ để tìm cách trói chồng tôi lại.

Tôi hoảng quá, đặt ngay cái Tỉu đang bế trên tay xuống, vội chạy ra chỗ chồng. Trong lúc chạy đi tôi thấy thằng Dần nãy giờ vẫn co ro sợ hãi trong một góc nhìn theo tôi, thấy tôi đặt cái Tỉu xuống thì chạy ra bế lấy em nó rồi quay về chỗ cũ. Lòng tôi bỗng nhói lên đau đớn.
Tôi đã may mắn bắt được cánh tay của cai lệ. Tôi ngẩng đầu lên, cố gắng thành khẩn cầu xin:

- Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!

- Tha này!Tha này!

Vừa nói, anh ta vừa đấm vào ngực tôi mấy cái rồi hếch cằm, trợn mắt và tiếp tục định trói chồng tôi lại. Đau quá! Đau như không thở được nữa!

Nỗi đau đó đã đưa sự kiên nhẫn của tôi đến giới hạn. Không biết lúc đó lấy đâu ra gan của con tôm hùm, liều mạng đánh chúng:
- Chồng tôi đang đau ốm, ông không được phép hành hạ!

Kết thúc câu tôi nhận ột cái tát đau điếng giáng xuống mặt tôi. Hắn phủi tay, tiếp tục làm việc hắn cần làm. Cái tát đau điếng, bỏng rát, làm sao bằng cơn giận của tôi lúc này. Nó đã đẩy sự tức giận của tôi lên đến cực điểm. Tôi phải bảo vệ gia đình này! Hãy bảo vệ chồng tôi dù có thế nào đi nữa.

Tôi nghiến răng, lắp bắp từng chữ:
- Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
Sau đó, nhanh nhất có thể, tôi túm cổ người bảo vệ và đẩy anh ta ra khỏi cửa. Anh có vẻ ngạc nhiên khi thấy một người phụ nữ như tôi dám đi ngược lại anh. Sức khỏe yếu ớt của một kẻ nghiện ngập như anh ta làm sao có thể so sánh được với tôi? Tôi bất ngờ tóm lấy anh ta, và anh ta ngã xuống đất. Đã ngã rồi mà miệng vẫn lan man đòi tiền gom nhà. Tôi định tiến lại gần cây thước thì người đàn ông của gia đình thẩm phán tiến tới, định dùng gậy đánh tôi, mắt trợn trừng, răng nghiến lợi từng tiếng, nghe thật kinh khủng. Ngay lập tức, tôi quay lại và nắm lấy cây gậy, cố gắng hết sức để tóm lấy nó. Rồi không biết gậy vụt tắt từ lúc nào, tôi vội túm tóc, giật mạnh rồi ném ra ngoài hiên. Hai người lồm cồm bò dậy, trông thảm hại vô cùng. Nhìn họ trông như vậy, tôi mãn nguyện vô cùng. Tôi cũng không ngờ rằng mình lại hạ gục chúng nhanh như vậy - những con người vừa hung hãn, dữ tợn, vô nhân tính như thể chúng đã mang một cơn cuồng phong đến với gia đình chúng tôi.

Đứng nhìn xung quanh không thấy một tên đồng bọn, có lẽ bọn chúng đã biến mất từ ​​khi tôi đánh hai tên này. Thước và gia đình dắt díu nhau vào nhà. Khi ra khỏi nhà tôi, anh ta không quên ném cho tôi một ánh mắt căm thù và chửi một câu đầy đe dọa:
- Con khốn! Rồi mày cứ chờ mà xem!
Tôi thầm nghĩ: “Đúng là đồ hèn, chỉ biết ăn hiếp người nghèo.

Chồng tôi muốn can ngăn nhưng mệt quá nên chỉ ngồi một chỗ và khóc: “U nó không được thế, người ta đánh mình không sao, mình đánh người ta là mình phải tù, phải tội.”
Tôi vẫn còn chưa nguôi cơn giận :

-Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế, tôi không chịu được.

Chứ cứ mặc kệ thế, để chúng quyết mình sống hay mình chết à?

Bà cụ nhà bên vội chạy sang hỏi và bế con Tiêu. Vừa ôm con, cô vừa nhìn bóng tối với vẻ lo lắng và ngại ngùng nói:
- Sao chị lại thế! Đánh nó chỉ bỏ được cơn tức, rồi mình còn gánh hậu quả nặng hơn cả thế nữa ấy chứ! Lại còn là đàn bà...
Nhìn vẻ mặt của ông lão có chút kinh ngạc trước hành động chống trả của tôi khi nãy. Nhìn anh ấy, tôi trả lời:
- Cụ ạ! Cháu cũng biết là mình là dân đen, dân nghèo, chống đối lại các bác ấy đã là quá lắm rồi. Lại còn là đàn bà con gái, thế cũng chẳng hay hớn gì. Nhưng cứ để thế cho chúng nó mặc xác hành hạ, đánh đập, nhỡ chồng con chết hay làm sao thì còn đau khổ hơn thế nữa ấy!
Ngoài đình làng, tiếng la vẫn kêu, tù ngục vẫn ầm ĩ, tiếng trống vẫn inh ỏi giục thu thuế. Từng hồi dai dẳng, ám ảnh ...