Từ một người yêu làng quê, hãnh diện kể với mọi người về làng quê mình, ông Hai bị tin làng Chợ Dầu theo Tây mà không ăn uống sao được, ông vẫn không tin làng mình theo giặc nhưng cái tin ấy mỗi lúc một nhiều, khiến cho tâm trạng ông Hai từ sung sướng đến đau đớn, tủi cực. Đau lòng hơn khi bà chủ nhà đuổi khéo gia đình ông vì không muốn bị liên lụy, vì họ là người của làng theo Tây bán nước. Gia đình ông Hai rơi vào tình thế căng thẳng, ông phải đối mặt với tình cảnh khó khăn nhất. Từ tình yêu tha thiết cái làng của mình, ông Hai đâm ra thù làng "Về làm gì cái làng ấy nữa. Chúng nó theo Tây cả rồi...." rồi nước mắt ông cứ giàn ra. Ông lại nghĩ đến cảnh sống nô lệ tăm tối, lầm than trước kia. Bao nỗi niềm của ông không biết giãi bày cùng ai đành trút cả vào những lời trò chuyện cùng đứa con thơ dại. Suốt mấy ngày ông không dám đi đâu, chỉ quanh quẩn ở xó nhà, nghe ngóng binh tình bên ngoài. Ông sống trong tâm trạng nơm nớp lo sợ, xấu hổ và nhục nhã. Cứ thoáng nghe thấy Tây, Việt gian, cam-nhông là ông lại "lủi ra một góc nhà nín thít". Khi nghe tin làng Chợ Dầu được cải chính, ông Hai vô cùng vui sướng. Cái nét mặt buồn thiu hàng ngày bỗng vui tươi, rạng rỡ hẳn lên. Tình yêu làng của ông Hai luôn gắn chặt với lòng yêu nước. Ông biết đặt tình yêu nước lên trên tình cảm cá nhân của mình. Phải chăng đó là nét đẹp trong con người ông Hai nói riêng và những người nông dân Việt Nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống Pháp? Qua đó ta có thể thấy được một tình yêu làng, yêu nước tha thiết gắn với tinh thần kháng chiến của nhân dân ta qua nhân vật ông Hai.

- Câu nghi vấn: Phải chăng đó là nét đẹp trong con người ông Hai nói riêng và những người nông dân Việt Nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống Pháp?

- Phép lặp: ông Hai