Soạn bài: Ôn tập phần văn (siêu ngắn)

Câu 1 (trang 127 Ngữ Văn 7 Tập 2): Thống kê các tác phẩm đã học

Câu 2 (trang 128 Ngữ Văn 7 Tập 2): Định nghĩa một số thể loại

a. Ca dao, dân ca: những bài thơ, bài hát trữ tình dân gian do quần chúng nhân dân sáng tác, biểu diễn và truyền miệng từ đời này sang đời khác.

b. Tục ngữ: những câu nói ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt, được vận dụng vào đời sống, suy nghĩ và lời ăn tiếng nói hằng ngày.

c. Thơ trữ tình là thể loại văn học phản ánh cuộc sống bằng cảm xúc trực tiếp của người sáng tác. Văn bản thơ trữ tình thường có vần điệu, nhịp điệu, ngôn ngữ cô đọng, mang tính chất cách điệu cao.

d. Thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật:

- Có 4 câu, mỗi câu 7 tiếng.

- Kết cấu: khai – thừa- chuyển – hợp.

- Nhịp 4/3, 2/2/3.

- Vần chân (7), liền (1-2), cách (2-4), bằng.

e. Thơ ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật:

- Có 4 câu, mỗi câu 5 tiếng, nhịp: 3/2, 2/3.

- Có thể gieo vần trắc

f. Thơ thất ngôn bát cú đường luật:

- Có 8 câu, mỗi câu 7 tiếng.

- Vần bằng trắc, chân (7), liền (1-2), cách (2-4-6-8).

- Kết cấu: câu 1-2: đề, câu 3-4: thực, câu 5-6: luận, câu 7-8: kết.

g. Thơ lục bát:

- Thể thơ dân tộc cổ truyền bắt nguồn từ ca dao, dân ca.

- Kết cấu theo từng cặp: câu trên 6, câu dưới 8.

- Vần bằng, lưng (6-6), chân (6-8), liền.

- Nhịp: 2/2/2/2, 3/3/4/4/…

- Luật bằng trắc: 2B -4T – 6B- 8B.

h. Thơ song thất lục bát:

- Kết hợp sáng tạo giữa thể thơ thất ngôn đường luật và thơ lục bát.

- Một khổ 4 câu: 2 câu 7 tiếng, tiếp 1 cặp 6 -8.

- Nhịp ở 2 câu 7 tiếng: 3/4, 3/2/2…

i. Phép tương phản trog nghệ thuật: sự đối lập trong hình ảnh, chi tiết, nhân vật…trái ngược nhau, để tô đậm, nhấn mạnh 1 đối tượng hoặc cả hai.

k. Phép tăng cấp: cùng với quá trình hành động, nói năng, tăng dẫn cường độ, tốc độ, mức độ, chất lượng, số lượng…

Câu 3 (trang 128 Ngữ Văn 7 Tập 2): Những tình cảm thái độ thể hiệ trong các bài ca dao dân ca:

- Tình cảm gia đình: kính yêu, tự hào, biết ơn,...

- Tình yêu quê hương đất nước: tự hào, ngợi ca,...

- Tình yêu bản thể : nhớ thương, buồn bã, than thân trách phận,...

- Thái độ mỉa mai châm biếm thói hư tật xấu

Câu 4 (trang 128 Ngữ Văn 7 Tập 2): Các câu tục ngữ đã được học thể hiện thái độ kinh nghiệm của nhân dân với thiên nhiên, lao động sản xuất, con người và xã hội:

- Câu tục ngữ thể hiện kinh nghiệm về thời tiết, thiên nhiên: ngày tháng, năm, bão giông,...

- Kinh nghiệm về con người xã hội: xem tướng, thầy, bạn,...

- Kinh nghiệm lao động sản xuất nông nghiệp: trồng trọt, chăn nuôi, đất đai,...

Câu 5 (trang 128 Ngữ Văn 7 Tập 2): Giá trị lớn về tư tưởng tình cảm thể hiện trong các đoạn thơ bài thơ:

- Lòng yêu nước và tự hào dân tộc

- Tình yêu thiên nhiên

- Tình yêu cuộc sống: trân trọng vẻ đẹp của những người phụ nữ tài hoa, thương cảm cho những người phụ nữ bạc mệnh

Câu 6 (trang 128 Ngữ Văn 7 Tập 2): Bảng tổng kết văn xuôi

- Tình cảm gia đình là vô cùng quý giá và trân trọng.

- Người lớn, các bậc cha mẹ hãy vì con cái mà cố gắng có thể tránh những cuộc chi li.

- Cảm giác tinh tế, trữ tình đậm đà, trân trọng nâng niu.

- Bút kí – tùy bút hay về văn hóa ẩm thực.

Câu 7 (trang 129 Ngữ Văn 7 Tập 2): Những ý kiến về sự giàu đẹp của Tiếng Việt:

* Thứ nhất, hệ thống nguyên âm, phụ âm khá phong phú, giàu thanh điệu

- Hệ thống nguyên âm phụ âm phong phú:

   + Nguyên âm: a,ă,â,o,ô,i…

   + Phụ âm: b,c,k,l,m,n…

- Giàu thanh điệu:

   + Bằng: huyền, không.

   + Trắc: hỏi, ngã, nặng, sắc.

→ Sự phối hợp các nguyên âm – phụ âm, thanh bằng trắc tạo cho câu văn, lời thơ có nhạc điệu trầm bổng du dương, có khi cân đối nhịp nhàng, có khi khúc khuỷu:

             VD: Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống

             Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi

(Tây Tiên- Quang Dũng).

* Thứ 2, cú pháp tiếng Việt rất tự nhiên, cân đối, nhịp nhàng, uyển chuyển:

VD: - Tục ngữ:

    + Lá lành đùm lá rách,

    + Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ

- Thơ ca

            Đông ăn măng trúc, thu ăn giá

             Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao!

(Nguyễn Bỉnh Khiêm).

* Thứ 3, từ vựng dồi dào về cả 3 mặt: thơ, nhạc, họa:

- Những tiếng gợi âm thanh, tiếng động: ầm ầm, ào ào, thì thầm, rì rầm…

- Những tiếng gợi màu sắc: xanh ngắt, xanh xanh, xanh nhung…

- Những tiếng gợi hình dáng: ì ạch, nặng nề, gầy gò…

* Thứ 4, có sự phát triển qua các thời kì lịch sử về cả hai mặt từ vựng và ngữ pháp, có khả năng thích ứng , từ vựng tiếng Việt mỗi ngày một nhiều từ mới:

VD: thảo quả, cà phê, xê-mi-na, phôn-cơ-lo…

Câu 8 (trang 129 Ngữ Văn 7 Tập 2): Ý nghĩa của văn chương

- Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra là thương cả muôn vật muôn loài

    + Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương là tiếng nói cảm thông đối với thân phận người phụ nữ

    + Côn Sơn ca thấm đượm tình yêu thiên nhiên tươi đẹp cùng lối sống thanh bạch gần gũi tự nhiên

- Văn chương là hình ảnh cuộc sống đa dạng và phong phú, nó không chỉ là thế giới con người mà còn là thế giới của động vật, thế giới âm phủ, thần tiên,...

    + Thế giới loài vật trong Dế Mèn phiêu lưu kí vừa quen vừa lạ, rất sinh động

- Công dụng của văn chương là giúp cho tình cảm vầ gợi lòng vị tha. Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có:

    + Ta chưa từng dược ngắm cảnh trăng nơi núi rừng Việt Bắc thơ mộng nhưng Cảnh khuya của Hồ Chí Minh đã giúp ta cảm nhận điều đó

    + Ca dao về tình yêu quê hương đất nước đã bồi dưỡng tình cảm yêu nước vốn thường trực trong ta

Câu 9 (trang 129 Ngữ Văn 7 Tập 2): Việc học Tiếng Việt và Tập làm văn theo hướng tích hợp trong chương trình ngữ văn 7 đã đem lại nhiều lợi ích trong việc học văn:

- Hiểu kĩ từng từng phân môn trong mối quan hệ chặt chẽ giữa Văn học, Tiếng Việt, Tập làm văn

- Ứng dụng những kiến thức ở phân môn này vào phân môn kia

    + Ví dụ nghệ thuật lập luận và đưa dẫn chứng trong văn nghị luận thể hiện rõ qua bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta

    + Lựa chọn ngôn từ giàu chất tạo hình biểu cảm, sử dụng nhịp nhàng cân đối trong Cảnh khuya của Hồ Chí Minh