soạn bài Hịch tướng sĩ- soạn văn 8

Câu 1. Bài hịch có thể chia làm mấy đoạn? Nêu ý chính của từng đoạn.

a) Đoạn 1: (từ đầu đến “Còn lưu tiếng tốt”) nêu gương cắc trung thần nghĩa sĩ đã xả thân vì nước.

b) Đoạn 2: (từ “Huống chi” đến "... cũng vui lòng”) tố cáo sự hống hách và tội ắc của quân giặc, đồng thời nói lên lòng cấm thù quân giặc.

c) Đoạn 3: (từ “Các ngươi" đến “không muốn vui vẻ phỏng có được không") phê phấn lợi sống sai trái cửa tướng sĩ và khẳng định những I hành động đúng.

d) Đoạn 4: (Phần còn lại) nêu nhiệm vụ cụ thể và cấp thiết, khích lệ tinh thần quân sĩ

Câu 2. Sự ngang ngược và tội ác của giặc được lột tả như thế nào? Đoạn văn tố cáo tội ác giặc đã khơi gợi được điều gì ở tướng sĩ?

Sự ngang ngược và bạo tắn của giặc Nguyên Mông: Chúng đi lại ngang ngoài đường” tỏ rõ chúng cậy mạnh mà khinh thường , đất nước ta như đã thuộc quyền cai quản của chúng.Chúng “uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều dinh ”. Cú và diều là hai loài mà người xưa coi là hai loài chim xấu và dữ. Người xưa thường quan niệm chim cú là một loài hung điểu, khi nó kêu thì sẽ có người chết

   Tiếng kêu của nó luôn gắn với hình ma bóng quỷ (thực ra đó là quan niệm sai lầm) . Con cú đi ăn đêm chủ yếu là săn bắt chuột, góp phần bảo vệ mùa màng. Còn diều là loài ác điểu. Miệng lưỡi của  giặc được  ví như miệng lưỡi Cú diều, nói ra toàn những lời dữ dằn, độc địa. Chúng “mung triều dinh" là cậy mạnh mà si nhục chúng ta.

   Chúng "dem thân dê chó mà bát nạt tể phụ". Lười cú diều và thân dê chó là hình ảnh ẩn dụ. Thân dê chó là thân thế của loài súc vật bẩn thiu, tanh hôi, thấp hèn. Nhưng cái bọn dê chó này lại “bát nạt tể phụ” tức là ăn hiếp quan lớn đầu triều cùa ta.

   Chúng còn biểu lộ một lòng tham không cùng trong việc già lệnh cùa vua chúa của chúng mà đòi ta công nạp ngọc lụa và cùa cải trong kho.

   Tác giả dùng hình ảnh so sánh “khác nào dem thịt ìnà nuôi hổ đói”. Chính hình ảnh này dã nêu lẽn cái tình thê vô cùng nguy kịch cùa đất nước ta.

  - Lời tố cáo tội ác của quán giặc đã khơi dậy được ở tướng sĩ nỗi đau khi đât nước bị quân giặc chiếm đoạt, nỗi oán giận khi quốc thể bị lăng nhục, nỗi căm thù khi của cải của quê hương, đất nước bị cướp bóc và từ đó mà cháy lên ngọn lửa chiến đấu để đánh đuổi kẻ thù, bảo vệ non sông.

Câu 3. Phân tích lòng yêu nước, căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn qua đoạn văn tác giả tự nói lên nỗi lòng mình

   Bộc lộ nỗi đau xót của mình, tác giả viết “tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối” (cần hiểu gối là cái gối để kê đầu, không phải đầu gối ở chân). Đó là nỗi đau dằn vặt trong tâm tư đến quên ăn, mất ngủ. Hình ảnh “ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa” là một hình ảnh đã quen dùng trong văn học nhưng tinh cảm chân thành của tác giả gửi vào hình ảnh này vẫn khiến ta xúc động. Tác giả khao khát được trả thù và phải dùng những hình thức trừng phạt mạnh nhất, ghê gớm nhất như “xả thịt lột da, nuốt gan uống máu” đối với kẻ thù thì mới hả lòng căm giận. Tác giả tự nguyện chiến đâu chông kẻ thù, dù có phải hi sinh cũng vui lòng. Những hình ảnh “nghìn xậc này gói trong da ngựa”, “trăm thăn này phơi ngoài nội cỏ” có ý muôn nói rằng: dù ta đây có chết đi sống lại, lại chết đi, lại sống lại, hàng trăm ngàn lần chết rồi lại hồi sinh như thê thì ta vẫn một lòng đánh giặc, chẳng đổi thay ý chí tiêu diệt kẻ thù.

   Lòng căm thù đó cũng chính là một mặt của lòng yêu nước. Có căm thù giặc sâu sắc như vậy thì mới có đủ ý chí và quyết tâm đánh giặc đẽ gìn giữ nước non.

Câu 4. Sau khi nêu mối ân tình giữa chủ soái và tướng sĩ, Trần Quốc Tuấn phê phán những hành động sai của tướng sĩ, đồng thời khẳng định những hành động đúng nên làm là có dụng ý gì? Khi phê phán hay khẳng định, tác giả tập trung vào vấn đề gì? Tại sao phải như vậy?

   Sau khi nêu mốì ân tình giữa chủ và tướng, Trần Quốc Tuấn phê phán những hành động sai, đồng thời khẳng định hành động đúng là có dụng ý thức tỉnh tất cả các tướng sĩ dưới quyền của ông: Hãy chớ u mê sa đà vào các thói ăn chơi vô bổ, hãy sáng suốt mà nhìn nhận rõ tình thế nguy ngập, cấp bách cùa Tổ quốc mà đánh giá đúng kẻ thù và sồn sàng cầm vù khí chiến đấu đánh đuổi chúng đi.

   Khi phê phán hay khẳng định, tác giả đều tập trung vào vấn đề đề cao tinh thần cảnh giác, chăm lo rèn luyện để chiến thắng kẻ thù xâm lược. Bởi vì, bài hịch này dù trực tiếp là nhằm khích lệ tiến sĩ học tập cuốn Binh thư yếu lược do chính Trần Quốc Tuấn biên soạn, nhưng mục đích cao nhất chính là kêu gọi tinh thần yêu nước quyết chiến quyết thắng với ngoại xâm.

Câu 5. Giọng văn là lời vị chủ soái nói với tướng sĩ dưới quyền hay là lời người cùng cảnh ngộ? Là lời khuyên răn bày tỏ thiệt hơn hay là lời nghiêm khắc cảnh cáo? Cách viết của tác giả có tác động tới tướng sĩ như thế nào?

   Giọng văn, xét về danh nghĩa thì là lời chủ soái nói với tướng sĩ, nhưng xét về cách trình bày lời lẽ thì là lời của người cùng cảnh ngộ khuyên răn, bày tỏ thiệt hơn để mọi người cùng nhận thức đúng tình .thế lâm nguy của đât nước và có trách nhiệm phải chiến đấu bảo vệ đất nước.

   Cách viết của tác giả không chỉ tác động tới nhận thức tức là phần lí trí của mỗi tướng sĩ mà còn tác động tâm can, tình cảm sâu kín của mỗi người

Câu 6. Hãy nêu một số đặc sắc nghệ thuật đã tạo nên sức thuyết phục người đọc bằng cả nhận thức và tình cảm ở bài Hịch tướng sĩ.

    Trần Quốc Tuấn vừa chân tình chỉ bảo vừa phê phán nghiêm khắc hành động hưởng lạc, cách sông thờ ơ trước cảnh Tổ quốc lâm nguy.

  Ông chỉ rõ sự ham thích các thú vui tầm thường sẽ dẫn đến những tác hại lớn lao: nước mất, nhà tan.

   Lời văn có khi gay gắt như một lời mắng nhiếc: “Cóc ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn, hầu quán giặc mà không biết tức, dãi yến ngụy sứ mà không biết căm9. Có khi lại là lời mỉa mai châm chọc: "cựa gà trống khống thể đám thúng áo giáp của giặc", “mẹo cờ bạc không thể dùng Làm mưu lược nhà binh”, "chèn rượu ng không thể làm cho giặc say chét”, "tiếng hút hay không thề làm cho gịật điếc tai"

    Ngoài ra, tác giả dã dùng nghệ thuật đối lập về so sánh tương đồng để làm nổi bật điều muốn nói: Nếu phải sống dưới ách thống trị của quân xâm lược thì "ta cùng các ngươi tế bị hất, đau đớn biết chừng nào. Chẳng những thái ấp của ta không còn, mà bổng lộc ngươi cùng mấtt; chẳng những nữ quyển ta bị tan, mà vợ con các các ngươi cũng khốn...

   Nếu đánh đuổi được kẻ thù, giữ vững được núi sông thì “chống những thúi ấp cứa ta mõi mãi vững bèn, má bống lục các ngươi cũng đời đời hướng thụ; chảng những gia quyến ta dược ôm ấm gối chăn mà vợ con các ngươi cùng dược bách niên giai lão...”.

   Về mặt tình cảm thì lời văn thật thống thiết, chân tình. Những lời lẽ dược viết ra từ một trái tim đầy nhiệt huyết nên có sức mạnh lớn lao đi vào lòng người, tạo nên một sức mạnh vật chất to lớn.

   Đó là những nét đặc sắc của tác phẩm này.

Câu 7*. Khích lệ nhiều mặt để tập trung vào một hướng, đó là cách triển khai lập luận của bài Hịch tướng sĩ. Hãy làm sáng tỏ điều này bằng một lược đồ về kết cấu của bài hịch.
   Cách lập luận của bài Hịch này là khích lệ nbiều mặt như lòng trung quân ái quốc, đức hi sinh, lòng căm thù giặc, nỗi nhục khi phải sống dưới ách thống trị cửa quân thù, lòng tự tôn dân tộc, lòng tự trọng cá nhân, ý chí lập công danh bảo vệ non sông... để tập trung vào cái đích cuối cùng  là ra sức tập luyện võ nghệ, cung tên, học tập Binh Thư, quyết, chiến thắng quân thù