Phân tích tình huống truyện Bến quê - Nguyễn Minh Châu

     "Tình huống là một lát cắt của sự sống, là một sự kiện diễn ra có phần bất ngờ nhưng cái quan trọng là sẽ chi phối nhiều điều trong cuộc sống con người.” Tình huống truyện Bến Quê của nhà văn Nguyễn Minh Châu là nét độc đáo để lại trong lòng người đọc nhiều dư vị. Cùng phân tích tình huống truyện Bến quê để cảm nhận hết ý vị mà nhà văn gửi gắm trong truyện ngắn. 

Phân tích tình huống truyện Bến quê

Đôi nét về tác giả, tác phẩm và tóm tắt tình huống truyện

-     Tác giả: Nguyễn Minh Châu. Ông là nhà văn tiêu biểu với nhiều tác phẩm lớn: Chiếc thuyền ngoài xa, Bến quê, Dấu chân người lính,... Phong cách văn của Nguyễn Minh Châu mang cảm hứng của người lính có nhiều trải nghiệm, âm vang về một thời chiến trận.

-     Tác phẩm: Truyện ngắn Bến quê được sáng tác và in trong tập truyện cùng tên, nội dung truyện là những tâm sự, chiêm nghiệm của nhà văn về cuộc sống và những vẻ đẹp bình dị, thân thuộc mà đôi lúc con người bỏ lỡ.

-     Tóm tắt cốt truyện: Nhĩ đã dành cả cuộc đời mình đi đến khắp mọi nơi nhưng anh phải dành khoảng thời gian cuối đời với giường bệnh khi mắc phải căn bệnh quái ác. Những thời khắc đó, Nhĩ mới phát hiện ra vẻ đẹp bình dị, quyến rũ của vùng đất bãi bồi bên kia sông. Anh cũng nhận ra những hi sinh, vất vả của người vợ đầu ấp tay gối với mình. Anh khao khát được một lần đặt chân đến bến quê quen thuộc mà anh vô tình lãng quên, nhưng giờ đây anh không tự mình thực hiện được nữa. Anh đành gửi gắm khát khao đó cho người con trai của mình. Tiếc thay là con trai anh lại lỡ sa vào bàn cờ thế rồi lỡ mất chuyến đò cuối này.

Xem thêm:

Phân tích ý nghĩa nhan đề Bến quê

Tóm tắt truyện bến quê

Phân tích tình huống truyện Bến quê 

     Tình huống truyện là những sự kiện đặc biệt được tác giả sáng tạo nên để làm nổi bật tính cách, suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật. Từ đó gửi gắm và bộc lộ chủ đề nội dung chính của tác phẩm. Có thể nói, tình huống truyện chính là chìa khóa để khám phá tác phẩm, là “thứ nước rửa ảnh mà qua đó các nhân vật nổi hình, nổi khối.” Truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu cũng sáng tạo nên những tình huống truyện như thế. Tác giả đã đặt nhân vật Nhĩ vào giữa khoảnh khắc sinh tử, mắc bệnh hiểm nghèo nhưng luôn khao khát sống, khao khát được thực hiện ước mơ vào những ngày cuối đời. 

     Ở đó, tác giả đã đặt nhân vật Nhĩ vào tình huống  đầy nghịch lý. Khi còn trẻ, Nhĩ là người thích được tung hoành khắp mọi miền, anh đi công tác ở khắp nơi trên Trái Đất. Thế nhưng cuối đời, anh mắc căn bệnh hiểm nghèo, gắn chặt với giường bệnh, chỉ có thể phụ thuộc vào vợ. Cũng nhờ vậy mà một người đam mê rong ruổi như anh mới nhận ra được vẻ đẹp của bãi bồi bên sông, một nơi vô cùng gần gũi và quen thuộc với anh.

Phân tích về tình huống của truyện ngắn Bến quê

     Nhưng anh lại chẳng thể làm gì được, chỉ có thể nhìn ngắm mỗi ngày qua khung cửa sổ. Cũng trong tháng ngày bệnh tật này, Nhĩ mới thấy thương người vợ tảo tần của mình, mới nhận ra những đức tính tốt trong cô. Thông qua tình huống này, người đọc cũng cảm nhận được chiêm nghiệm, suy tư của nhân vật Nhĩ về cuộc đời. Đồng thời, là những cảm thức chân thực về chân lý sống, đôi lúc chúng ta mơ tưởng quá xa vời, mãi đuổi theo những giấc mơ xa xôi nào đó mà quên mất có những món quà tuyệt đẹp vô cùng thân thuộc đang hiện hữu quanh ta.

     Tình huống truyện thứ hai cũng đầy nghịch lý, Nhĩ muốn được khám phá vùng đất bãi bồi ven sông. Anh khao khát được đặt chân lên đó. Tiếc rằng, giờ đây anh chẳng thể làm gì được, anh còn không thể tự mình dịch chuyển được vài mươi phân trên chiếc phản hẹp kê bên cửa sổ. Vậy nên Nhĩ chỉ đành nhờ vào đôi chân của đứa con trai mình - Tuấn - giúp anh thực hiện giấc mơ nhỏ nhoi đó. Anh dõi theo từng bước chân của con.

Xem thêm:

Dàn ý phân tích nhân vật Nhĩ

Bài mẫu phân tích nhân vật Nhĩ

     Nhưng rồi cậu con trai lại sa vào một đám cờ bên hè phố, có thể lỡ mất chuyến đò cuối cùng trong ngày. Nhĩ chỉ có thể bất lực dùng hết sức lực đu mình ra phía cửa sổ, giơ cánh tay khoát khoát như muốn ra hiệu cho con hãy mau đi đi, đừng để những thứ tầm thường cám dỗ. Tình huống truyện này đưa ra một triết lý sống: Con người rất dễ bị thu hút và sa ngã vào những thứ tầm thường xung quanh, nếu không đủ tỉnh táo để vượt qua phút giây chùng chình, vòng vèo đó sẽ rất dễ đánh mất cơ hội.

     Có ai còn nhớ mãi hình ảnh nhân vật Nhĩ đang rướn mình nhìn về phía bãi bồi xa xa ngoài khung cửa sổ, nghĩ về một cuộc đời mơ tưởng rong ruổi khắp nơi nhưng chẳng nhận ra vẻ đẹp hiện hữu gần ngay trước mắt. Hình ảnh ấy đã làm sống dậy trong lòng người đọc những cảm xúc khó tả. Tình huống truyện Bến quê thực sự là điểm sáng làm nổi bật hình tượng nhân vật, soi rọi thế giới nội tâm ẩn sâu bên trong và làm nổi bật chủ đề truyện.