Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm

-Nguyễn Dữ (có người đọc là Nguyễn Tự), chưa rõ năm sinh năm mất, sống vào khoảng thế kỉ XVI

-Quê quán: xã Đỗ Tùng, huyện Trường Tân, nay thuộc huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương

-Ông xuất thân trong gia đình khoa bảng (cha đỗ tiến sĩ đời Lê Thánh Tông)

-Ông từng đi thi và đã ra làm quan, sau đó không bao lâu thì từ quan lui về ẩn dật.

-Ông để lại tác phẩm nổi tiếng là Truyền kì mạn lục, qua tác phẩm có thể thấy được quan điểm sống và tấm lòng của ông với cuộc đời.

1.Tác phẩm “Truyền kì mạn lục”

    a)Thể loại truyền kì

-Truyền kì là một thể văn xuôi tự sự thời trung đại, phản ánh hiện thực qua những yếu tố kì lạ, hoang đường.

-Trong truyện truyền kì, thế giới con người và thế giới cõi âm với những thánh thần, ma quỷ có sự tương giao. Điều này đã tạo nên sự hấp dẫn đặc biệt cho thể loại

-Đằng sau những chi tiết phi hiện thực, người đọc có thể tìm thấy những vấn đề cốt lõi của hiện thực cũng như quan niệm và thái độ của tác giả.

    b)Truyền kì mạn lục

-Truyền kì mạn lục là tác phẩm viết ằng chữ Hán, gồm 20 truyện, ra đời vào nửa đầu thế kỉ XVI

-Nội dung:

    +Hiện thực xã hội đương thời

    +Số phận con người

    +Tinh thần dân tộc

-Nghệ thuật: có sự tham gia của các yếu tố hoang đường, kì ảo

        →Truyền kì mạn lục vừa có giá trị hiện thực, vừa có giá trị nhân đạo

2.Tóm tắt “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”

    Ngô Tử Văn vốn là một kẻ sĩ khảng khái, chính trực. Trong làng có một ngôi đền thiêng. Từ khi có một tên tướng giặc nhà Minh tử trận ở gần đền, hồn của hắn tác quái. Tức giận, Tử Văn châm lửa đốt để trừ hại cho dân. Sau khi đốt đền, Tử Văn lên cơn sốt mê man, chàng thấy tên hung thần đòi trả đền và đe dọa bắt chàng xuống âm phủ. Thổ thần bày tỏ thái độ cảm phục trước hành động dũng cảm của Tử Văn, mách chàng về tung tích, tội ác tên hung thần và cách đối phó. Đến đêm, khi bệnh nặng thêm, Tử Văn thấy hai tên quỷ đến bắt chàng xuống âm phủ. Trước Diêm Vương, Tử Văn đã tố cáo tội ác của tên hung thần để hắn bị trừng trị. Thổ thần được phục chức, lính đưa Tử Văn về trần gian. Một tháng sau, Thổ thần tiến cử Tử Văn giữ chức phán sự đền Tản Viên để tạ ơn.

3.Bố cục (4 phần)

-Phần 1 (từ đầu …không cần gì cả) : Tử Văn đốt đền.

-Phần 2 (tiếp…khó lòng thoát nạn) : Tử Văn với viên Bách hộ họ Thôi và Thổ công.

-Phần 3 (tiếp…sai lính đưa Tử Văn về) : Tử Văn thắng kiện.

-Phần 4 (còn lại) : Tử Văn trở thành phán sự đền Tản Viên.

4.Giá trị nội dung

    Chuyện chức phán sự đền Tản Viên đề cao tinh thần khảng khái, cương trực, dám đấu tranh chống lại cái ác, trừ hại cho dân của Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt; đồng thời, thể hiện niềm tin công lí, chính nghĩa nhất định sẽ thắng gian tà của tác giả.

5.Giá trị nghệ thuật

-Yếu tố kì ảo dày đặc, xen chuyện người, chuyện thần, ma, trần gian, địa ngục…

-Cốt truyện giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ, lo-gic.

-Cách dẫn truyện khéo léo, biến hóa, có cao trào, có thắt mở nút.

-Nhân vật được xây dựng sắc nét.

I.Mở bài

-Giới thiệu về tác giả Nguyễn Dữ và tác phẩm Truyền kì mạn lục: Nguyễn Dữ sống vào khoảng thế kỉ XVI. Truyền kì mạn lục là tác phẩm xuất sắc của ông ghi chép những chuyện li kì trong nhân gian

-Giới thiệu về “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”: là một trong 20 truyện của tập truyền kì mạn lục kể về câu chuyện chức quan coi việc xử án ở đền Tản Viên.

II.Thân bài

    1.Giới thiệu khái quát về nhân vật Ngô Tử Văn

-Tên họ: Ngô Tử Văn, tên là Soạn

-Quê quán: huyện Yên Dũng, tỉnh Lạng Giang

-Tính tình: khẳng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà không chịu được

        →Cách mở đầu trực tiếp, ngắn gọn theo cách mở truyện truyền thống của văn học trung đại tạo sự chú ý của người đọc

    2.Ngô Tử Văn – người đốt đền tà

-Nguyên nhân đốt đền: Tức giận trước sự hống hách, lộng hành làm hại dân chúng của hồn ma tiên tướng giặc

-Hành động của Ngô Tử Văn:

    +Tắm gội sạch sẽ, khấn trời

        →Thái độ tôn kính, nghiêm túc

    +Châm lửa đốt đền, vung tay không sợ gì cả mặc cho mọi người lắc đầu lè lưỡi

        →Thái độ dứt khoát, bất chấp hậu quả xấu cho bản thân

        ⇒Ngô Tử Văn là một kẻ sĩ, tính tình khảng khái, cương trực, dũng cảm, vì dân trừ hại, có tinh thần dân tộc mạnh mẽ.

-Sau khi đốt đến, Tử Văn bị bệnh, mơ thấy có người đòi đền nhưng chàng vẫn thản nhiên, mặc kệ

-Cuộc giáp mặt giữa Ngô Tử Văn và tên tướng giặc:

    +Tên tướng giặc: trách mắng, đòi trả tiền, đe dọa

    +Ngô Tử Văn: mặc kệ, ngồi ngất ngưởng, tự nhiên

        →Thái độ của con người tin vào việc làm chính nghĩa

-Cuộc gặp gỡ của Ngô Tử Văn với thổ công

    +Thổ công: Kể lại toàn bộ sự việc mình bị hại để Tử Văn thấy được sự xảo trá tác oai tác quái của tên tướng giặc, lo lắng cho Tử Văn. bày cách để Ngô Tử Văn đối phó với tên hung thần và đối chất với Diêm Vương

        →Ngô Tử Văn không chiến đấu đơn độc àm có sự giúp đỡ của thổ công

        ⇒Bằng nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, bất ngờ, kết hợp với yếu tố kì ảo dày đặc….đã khắc họa rõ nét hình tượng nhân vật Ngô Tử Văn là người cương trực, yêu chính nghĩa, bản lĩnh, kiên cường và giàu tinh thần dân tộc.

    3.Ngô Tử Văn bị bắt dẫn xuống Minh Ti và thắng kiện

        a)Ngô Tử Văn và những thử thách

-Hồn ma tên tướng giặc: Tố cáo Tử Văn với Diêm Vương

- Diêm Vương: Nghe lời tố cáo của tên tướng giặc mà trách măng Tử Văn

-Ngô Tử Văn: Tỏ thái độ cứng cỏi trước Diêm Vương đầy uy quyền, đấu tranh vạch mặt tên tướng giặc gian tà.

        b)Ngô tử Văn vạch trần tội ác tên giặc và thắng trận

-Hồn ma tên tướng giặc: Tranh cải với Tử Văn, sau lại lo sợ, đạo đức giả: xin giảm án cho Tử Văn.

- Ngô Tử Văn: Xin đem tư giấy đến đền Tản Viên chứng thực.

- Diêm Vương: Nghi ngờ, cho người đến đền Tản Viên chứng thực → xử cho Tử Văn thắng kiện.

        ⇒Ngô Tử Văn không hề nhụt chí, run rẩy hay khiếp sợ trước cảnh địa ngục, ma quỷ xung quanh mình. Chàng quyết đấu tranh cho lẽ phải, cho công lí. Điều đó rất đáng trân trọng ở con người này.

        ⇒Tử Văn đã thắng kiện chứng tỏ cái thiện, cái chính nghĩa đã thắng cái gian tà, cái ác. Tên họ Thôi đã bị trừng trị đích đáng, dân gian được bình an, Thổ công được trả lại đền.

    4.Ngô Tử Văn nhận chức phán sự ở đền Tản Viên

-Là phần thưởng cho sự cương trực, thẳng thắn, trung nghĩa của Ngô Tử Văn

-Diệt trừ tận gốc cái ác, cái xấu

-Gửi gắm ước mơ của nhân dân về công lí xã hội, về một vị quan cương trực

-Cuộc gặp gỡ của Tử Văn với người quen cũ: thể hiện niềm tin của nhân dân vào vị quan phán sự thanh liêm, giúp đỡ nhân dân

III.Kết bài

-Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản

-Bài học rút ra:

    + Nhìn nhận cách sống: Công bằng và hạnh phúc chỉ đến khi người chính trực biết đấu tranh với cái xấu, cái ác, sự gian tà.

    + Niềm tin vào lẽ phải: Chính bao giờ cũng thắng tà.

Loạt bài Soạn văn lớp 10 (siêu ngắn) & Tác giả - Tác phẩm Văn 10 được biên soạn bám sát nội dung sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 10.