Soạn bài: Cảnh ngày xuân

Bố cục:

   - 4 câu đầu : cảnh thiên nhiên ngày xuân.

   - 8 câu tiếp : lễ hội du xuân.

   - 6 câu cuối : cảnh du xuân trở về.

Câu 1 (trang 86 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

4 câu thơ đầu :

   - Khung cảnh mùa xuân : chim én chao liệng, trời xuân cao rộng, trong sáng, thảm cỏ non, vài bông hoa lê trắng. Cảnh ngập sắc trắng và xanh → tươi đẹp, êm đềm.

   - Cách dùng từ chọn lọc, tinh tế đầy sức gợi. “điểm” vài bông hoa khiến cảnh vật có hồn, không tĩnh tại. Miêu tả theo lối chấm phá điểm xuyết của thơ ca cổ. “Con én đưa thoi” một phép ẩn dụ nhân hóa tạo thêm nét sinh động cho cảnh sắc.

Câu 2 (trang 86 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1): 8 câu thơ tiếp:

   - Từ ghép là tính từ, danh từ, động từ gợi không khí lễ hội rộn ràng, náo nức, nhộn nhịp, đông vui :

       + Danh từ : yến anh, chị em, tài tử, giai nhân, ngựa xe, áo quần.

       + Động từ: sắm sửa, tảo mộ, đạp thanh, bộ hành

       + Tính từ : dập dìu, gần xa, nô nức, ngổn ngang.

   - Lễ hội truyền thống : đông vui, nhộn nhịp và cũng rất thiêng liêng (tảo mộ).

Câu 3 (trang 86 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1): 6 câu cuối:

Cảnh vật, không khí xuân đã vào chiều tà, không còn đông vui nhộn nhịp mà chuyển sang vắng lặng, nhẹ nhàng. Bởi chính con người đến cuối ngày cũng đã thấy mệt mỏi. Tà tà, thanh thanh, nao nao không chỉ tả cảnh mà còn tả tình, bộc lộ tâm trạng bâng khuân, xao xuyến, thấm đượm nỗi buồn man mác của con người.

Câu 4 (trang 87 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

Thành công về nghệ thuật miêu tả :

   - Ngôn ngữ chọn lọc, giàu chất tạo hình.

   - Hệ thống từ ngữ đa dạng, từ láy giàu sức biểu cảm.

   - Bút pháp tả cảnh đặc sắc : tả điểm xuyết, vừa gợi vừa tả, tả cảnh ngụ tình.

(trang 87 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1): Phân tích, so sánh ...

   - Câu thơ cổ Trung Quốc miêu tả khung cảnh mùa xuân, triền cỏ bát ngát xanh tươi, giữa không gian mênh mông nổi lên sắc trắng của hoa lê. Câu thơ nhấn mạnh độ rộng, dài của không gian cùng hương thơm của cỏ.

   - Câu thơ của Nguyễn Du có tiếp thu ý nghĩa ấy nhưng đặc biệt hơn, chữ “điểm” làm câu thơ có hồn, sinh động hơn, nét chấm phá gây sức hút. Nguyễn Du thiên về tả màu xanh mơn mởn của cỏ non để thông qua đó thể hiện sức sống bừng của mùa xuân. Nghệ thuật tả cảnh có xa có gần, có thấp có cao, có diện có điểm, có hình khối và đường nét, màu sắc hài hòa.

Tham khảo thêm: Soạn bài Cảnh ngày xuân Ngắn nhất