Axit axetic là một axit hữu cơ mang tính chất của một axit. Tuy nhiên, axit axetic là một axit yếu.
- Làm hóa hồng quỳ tím
- Tác dụng với kim loại: 2CH₃COOH + Zn → (CH3COO)₂Zn + H₂\(\uparrow\) (có sủi bọt khí không màu)
- Tác dụng với bazơ: CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H₂O (chứng minh phản ứng đã xảy ra bằng cách cho chất chỉ thị màu phenolphtalein vào dung dịch kiềm trước thấy dung dịch màu hồng, sau đó kiềm bị trung hòa bởi axit làm màu hồng nhạt dần rối mất hẳn)
- Tác dụng với oxit bazơ: 2CH3COOH + CuO (bột, màu đen) → (CH3COO)₂Cu + H₂O (dung dịch Cu²⁺ màu xanh lam)
- Tác dụng với muối: 2CH3COOH + CaCO₃ → (CH3COO)2Ca + CO₂\(\uparrow\) + H₂O (có sủi bọt khí không màu)
Một số video tiến hành các phản ứng minh họa cho tính axit của CH₃COOH như sau:

Video 1: Axit axetic tác dụng với quỳ, Kim loại, oxit kim loại và muối

Video 2: Axit axetic tác dụng với dung dịch kiềm

b) Axit axetic có phản ứng với rượu etylic không?

Cách tiến hành: Các em chú ý quan sát thí nghiệm sau:

Video 3: Rượu etylic tác dụng với Axit axetic

Hiện tượng: Trong ống nghiệm có chất lỏng không màu, mùi thơm, không tan trong nước, nổi trên mặt nước.
Giải thích: Rượu etylic tác dụng với axit axetic tạo etyl axetat theo phản ứng C2H5OH + CH3COOH CH3COOC2H5 + H2O

1.4. Ứng dụng của Axit axetic

ứng dụng của axit axetic

Hình 2: Ứng dụng của Axit axetic

1.5. Điều chế

Trong công nghiệp: Điều chế từ Butan theo phương trình

2C₄H₁₀+5O_{2 \(\overset{xt, t^{0}}{\rightarrow}\)}4CH₃COOH + 2H₂O

Để sản xuất giấm ăn người ta thường dùng pp lên men dd rượu etylic loãng

C₂H₅OH+O₂ \(\overset{men giam}{\rightarrow}\) CH₃COOH+ H₂O

1.6. Tổng kết

Sơ đồ tư duy bài Axit axetic

Hình 3: Sơ đồ tư duy bài Axit axetic

Bài 1:

Cho 180 gam axit axetic tác dụng với 138 gam rượu etylic (có xúc tác axit). Sau khi phản ứng hoàn toàn đã có 44% lượng axit chuyển thành este. Tính khối lượng các chất thu được sau phản ứng.

Hướng dẫn:

Lượng axit axetic tham gia phản ứng là: \({m_{C{H_3}COOH}} = 180.\frac{{44}}{{100}} = 79,2(gam)\)

Phương trình phản ứng:

CH₃COOH + C₂H₅OH điều kiện của phản ứng este hóa CH3COOC2H5 + H₂O

M: 60 46 88

Ban đầu (gam): 180 138 0

Phản ứng (gam): 79,2 → \(\frac{{79,2.46}}{{60}} = 60,72\) → \(\frac{{79,2.88}}{{60}} = 116,16\)

Như vậy sau phản ứng:

Khối lượng axit axetic còn lại là: 180 - 79,2 = 108,8 (gam)

Khối lượng rượu etylic còn lại là: 138 - 60,72 = 77,28 (gam)

Khối lượng este thu được là: 116,16 (gam)

Bài 2:

Cho 150ml dung dịch axit axetic tác dụng hết với 100ml dung dịch NaOH 0,5M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 3,26 gam chất rắn khan. Tính nồng độ mol của dung dịch axit axetic ban đầu.

Hướng dẫn:

Vì đề bài không nói rõ là cho tác dụng với dung dịch NaOH vừa đủ hay dư nên sản phẩm sau khi cô cạn dung dịch sẽ chứa muối CH₃COONa và có thể có thêm NaOH rắn, khan.

Phương trình hóa học:

CH₃COOH + NaOH → CH3COONa + H₂O

a (mol) → a (mol) → a (mol)

Gọi số mol NaOH dư là b

Ta có: Tổng số mol của NaOH là: a + b = 0,5.0,1 = 0,05 (1)

Số gam chất rắn khan thu được là: 82a + 40b = 3,26 (2)

Từ (1) và (2) ta có hệ phương trình:

\(\left\{ \begin{array}{l} a + b = 0,05\\ 82{\rm{a}} + 40b = 3,26 \end{array} \right. \Rightarrow \left\{ \begin{array}{l} a = 0,03(mol)\\ b = 0,02(mol) \end{array} \right.\)

Nồng độ mol của axit axetic ban đầu là: \({C_M} = \frac{n}{V} = \frac{{0,03}}{{0,15}} = 0,2(M)\)